Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 7432

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q65916

  • Attested title :
    • 1.° Claudii Ptolemaei quadripartitum, à Conrado Hemgarter latinè conversum, uberibusque commentariis illustratum : praemittuntur Ptolemaei et Hermetis vitae. — 2.° Exempla trium nativitatum : authore Haly. — 3.° Ptolemaei centiloquium, cum commentario Conradi Hemgarter. — 4.° Capitula de cometis, de meteoris, de terrae motu, de quantitatibus stellarum, earumque distantiis à terra. — 5.° Epistola Messahallach in rebus eclipsium solis et lunae, in conjunctionibus planetarum ac revolutionibus annorum, breviter elucidata à Joanne Hispalensi. — 6.° Abdilasis, viri illustrissimi, liber quinque differentiarum, qui et Alcabitius, id est, introductorius appellatur. — 7.° Theorica planetarum : authore Gerardo Carmonensi ; accedit commentarius. — 8.° Canones tabularum Alphonsi, olim Castellae Regis illustrissimi. — 9.° Anonymi liber de statione planetarum et retrogradatione. — 10.° Tabulae Alphonsinae. — 11.° Tractatus cujus titulus : liber Hippocratis, viri peritissimi, de illo coelesti, de quo in prognosticis sermonem fecit dicens : Est quoddam caeleste quod oportet ipsum Medicum considerare. — 12.° Anonymi tractatus de prognosticis, et de componendis atque ministrandis medicinis.
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Paris, BnF, lat. 7432
    • BnF lat. 7432
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 7432
    • Paris. BnF, Latin 7432
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Support Material : Parchemin.
  • Composition :
    • 275

Codicological aspects

  • Parchemin, 275 f., une seule main soignée, ms. de grand luxe contenant de magnifiques miniatures aux f. 4r, 66r, 103v, 129v, 131r, 134v, 151v, 160r, 209r, 224r et 238v et plusieurs initiales peintes à chaque page. La plupart des textes (f. 3v-148v, 151r-156v et 160r-222v) ont été copiés de sorte à laisser un espace pour le commentaire marginal, de plus petit module. Les autres textes sont copiés à pleine page (grand module pour les f. 224r-236v, petit module pour les f. 1r, 149r-150v, 157r-159v, 223r-223v et 237r-268v). Le volume semble inachevé : la fin est plutôt abrupte (f. 268v) et le commentaire manque pour certains textes (f. 125v-134r, 151v-156v, 160r-193v, 209r-222v). Astrologie et astronomie : table des matières du volume (1v-3v) ; texte sur les distances entre les sphères célestes (150v-151r) ; coordonnées géographiques des régions d’Europe (159r-159v) ; fragments de tables astronomiques insérés dans le texte d’Alcabitius (184r-184v et 187r-187v) ; Gérard de Crémone (?), Theorica planetarum (209r-222v, avec comm. marginal partiel aux f. 219r-222v) ; Conrad Heingarter, table d’étoiles (223r-223v, «Stelle verificate ad eram Iohannis Borboni ducis et ad orizontem Bellepertice ») ; Jean de Saxe, canons des tables alphonsines (224r-236v) ; De statione planetarum et retrogradatione (237r-238r) ; tables alphonsines (239r-258v) ; ajouts comprenant un alphabet grec (270r-270v) et des prières en grec avec glose latine (271r-275v). Blanc : 269r-269v

    (Source : Persée - DER-IRHT, LXXXIV)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • 1r «De vita Ptholomei. Ptholomeus in omnibus scientiis… De Hermete. Hermes in Egipto natus fuerat… » (biographies de Ptolémée et d’Hermès) [TK, 612 et 1148 ; Beaune, 6 n. 26 ; Boudet 1997-1999, I, 23 n. 16 et 81 n. 26a ; J.-P. Boudet, «Ptolémée dans l’Occident médiéval : roi, savant et astrologue » , in The Medieval Legends of Philosophers and Scholars, Firenze, 2013 [Micrologus, 21], p. 193-217, p. 204 n. 25]

    3v-134r Ptolémée, Quadripartitum avec comm. Haly Abenrudian (trad. Gilles de Thebaldis) et notes de Conrad Heingarter [Zinner, 8714 ; Haskins, 111 n. 163 ; HMES, IV, 362-364 ; TK, 408 et 1404 ; Préaud 1969, 144 ; Beaune, 4 n. 15, 5 n. 22 ; Préaud 1984, 241 ; Dell’Anna 1999, I, 139 n. 4 ; Lemay 1999, 395 ; Rinaldi 1999, 142 n. 47]

    134v-146r Ps.-Ptolémée, Centiloquium (trad. Platon de Tivoli), avec comm. Conrad Heingarter [Zinner, 8775 ; TK, 1710 ; Préaud 1969, 145 ; 832 ; Préaud 1969, 145 ; Lemay 1978, 105 n. 47 ; Préaud 1984, 241 ; Dell’Anna 1999, I, 137 n. 2 ; Lemay 1999, 395-396 ; Rinaldi 1999, 142 n. 47 et 143 n. 53 ; Weill-Parot 2002, 712 n. 8-9]

    146v-148v Ps.-Ptolémée, De cometis (avec comm. Conrad Heingarter) [TK, 832 ; Préaud 1969, 145 ; Préaud 1984, 241]

    149r-150v «In precedentibus cometes quo ad eorum essentias… (149v) Scientia de ventis. Ventus est vapor siccus, elevatus de terra… (149v-150r) Scientia de pluviis. Et primo dabo regulas secundum terminos de Luna. Luna infra radios Saturni… (150v) De gelu et grandine. Sol in termino Martis impendit gelu… De tonitruo. Sine Marte vel Iove not sit tonitruum… De terremotu. Quotiens Saturnus est in eodem gradu cum Iove — per opus corporum predictorum, et hec de terre motu sufficiant »

    151r «Argentum habet radium pulcherrimum et album ad modum argenti — si vero cum Iove fuerit, quicquid ipsa significabit in regibus et divitibus apparebit »

    151v-156v Messahallah, Epistola de rebus eclipsium [Préaud 1984, 242]

    157r-159r «Vir sapiens dominabitur astris. Ptholomeus in sapientiis Almagesti : Probatur ille dominabitur astris — debet fieri in aliis angulis, et hec de radiationibus sufficiant » [Préaud 1984, 242]

    160r-208v Alcabitius, Introductorius (avec comm. partiel de Conrad Heingarter, à partir de IV. 6, f. 194r-198v, et table des matières au f. 208r-208v) [TK, 911 ; Préaud 1984, 242 ; Burnett/ Yamamoto, 179]

    259r «Dixit divus Albertus Magnus : Hoc autem quod nivem in Evax (?) et Aaron, Diascoride et aliis quod quedam figure sunt orientales — Teneas ergo hunc librum magni precii quia verus et correctus est per dicta Ptholomei viri sapientissimi et verificatus ad annum Iohannis ducis Borbonii 49 completus a sua nativitate [1480] » (sur les images astrologiques)

    259r «Nota quod venti secundum Ptholomeum triplicitatis Arietis sunt inter — et tertii Martis et ceteris » (notes sur les triplicités et les décans)

    259v-263v Tables indiquant les degrés des 12 signes avec leur nature et subdivisions (termes, décans, sexe, degrés néfastes, mansions lunaires, etc.)

    264r-266r Astronomia Ypocratis (trad. Guillaume de Moerbeke) [Kibre 103 ; Préaud 1984, 242 ; MMLB, 93]

    266r-268r «Incipit tractatus de pronosticis et componendis atque ministrandis medicinis. Magna utilitas atque laus medico in veris pronosticis — Hec breva ex doctoribus pro medicorum atque egrorum utilitate collegi que nunc sufficiant » [TK, 843 ; MMLB, 133]

    268r-268v «Sequitur de scientia pestilentie. In zodiaco sunt quedam loca que significant pestilentias secundum coniunctiones vel aspectus planetarum in illis — deinde ad alios duos, et hec de pestilentia atque infirmitatibus sufficiant » [MMLB, 133]

Texts in this manuscript

Data Source: Manuscripta medica

Anonyme : De prognosticis et componendis atque ministrandis medicinis [Latin].

Anonyme : De scientia pestilentiae [Latin].

  • Related work : De scientia pestilentiae
  • Folios : 268r-v
  • Auteur du texte : Anonyme
  • Incipit : In zodiaco loco sunt quedam loca que significant pestilencias...
  • Explicit : ... hec de pestilenciia atque infirmitatibus sufficiant.

Hippocrate (0460-0377 av. J.-C.) : De medicorum astrologia‏ [Latin].

  • Related work : De medicorum astrologia
  • Folios : 264r-266r
  • Auteur du texte : Hippocrate (0460-0377 av. J.-C.)
  • Incipit : Incipit liber Ypocratis viri peritissimi de illo celesti de quo in pronsticis sermonem facit dicens quod oportet ipsum medicum considerare cuius est providentia... Sapientissimus Ypocras et omnium medicorum peritissimus ait cuius modi medicina est que astronomiam ignorat....
  • Explicit : ... cum labore et difficultate. Explicit.

Participants

Former owner

Formerly part of

Origin

  • copié sous la direction de Conrad Heingarter au château de Belleperche (commune de Bagneux, Allier) et destiné au duc Jean II de Bourbon (cf. f. 3v-4r, 125v-126r, 135r, 148v, 222r, 223r, 259r)

    (Source : Persée - DER-IRHT, LXXXIV)

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Colbertinus

Data Source: Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • Colbert

Notes

Data Source: Biblissima

  • D. Juste, Catalogus Codicum Astrologorum Latinorum. II. Les manuscrits astrologiques latins conservés à la Bibliothèque nationale de France à Paris (Documents, études et répertoires de l'Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 84), Paris, 2015, p. 152-153 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2015_cat_84_1)

Bibliography

    • CCMB IV, p. 357-358
    • Delisle 1868-1881, I, p. 171 et 173
    • Mss datés, II , p. 516
    • Poulle 1963a, p. 268.

Life cycle of this book

Data sources