Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3236A

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63280

  • Attested titles :
    • Pseudo-Beda
    • Richardus de S. Victore
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Département des manuscrits, Latin, 3236
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3236A
    • Paris. BnF, Latin 3236A
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Place of Origin :
  • Support Material : Parchemin.
  • Composition :
    • II-90 ff.
  • Format :
    • 345 × 240 mm.
  • Codicological details :
    • II-90 ff.345 × 240 mm.
  • Binding :
    • Demi-reliure basane fauve au chiffre de Charles X, titre au dos : « Exposition in V. et N. Test. ».

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Voir t. IV, 492.

    F. 50v-55v, 49-49v, 56-63v. [ANONYMUS BECCENSIS, Lectiones in Pentateucum et Josue] L. I et II seulement, incomplet de la fin du l. II par lacune matérielle ; cf. bibliographie du ms. Latin 3563, f. 133.

    F. 84. Poème goliardique (éd. d'après ce ms. dans Festschrift Bernhard Bischoff, Stuttgart, 1971, 382-390).

    F. 84v. Dessin de la Roue de fortune publié par É. Pellegrin, La Bibliothèque des Visconti et des Sforza, Suppl., Florence-Paris, 1969, pl. 10.

    f. 1-48v, 50-50v (éd. J. Chatillon, 1958, 222-373) ; — f. 64-83v. (ibid., 461-517 : description du ms. n. 120, p. 41).


    F. 1-48v, 50-50v [RICHARDUS DE SANCTO-VICTORE, Liber exceptionum, Allegoriae in Vetus Testamentum] sans prol. (P. L., CLXXV, 635-750) ; cf. J. Chatillon, dans Rev. du M. A. latin IV (1948), 23-52, 343-366.

    F. 50v-55v, 49-49v, 56-58v « Defloratio super Vetus Testamentum. Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis... Paradisus ecclesia est... — ... super omnem carnem », extraits abrégés, avec var., des « Quaestiones super Genesim ex dictis Patrum » publiées parmi les oeuvres de BEDE (P. L., XCIII, 269-364) ; cf. ms. Latin 3563, ff. 133 sqq. ;

    F. 58v-63v « Explicit recapitulatio Genesis. Incipit Exodus. Quod LXX anime ingresse sunt Egyptum cum Jacob... — ... superhumerale jubetur fieri ex auro et jacincto... », incomplet par suite de lacune matérielle ; extraits abrégés, avec var., des « Quaestiones super Exodum » publiées parmi les oeuvres de BEDE (ibid., 363-386).

    F. 64-83v [RICHARDUS DE SANCTO-VICTORE, Liber exceptionum, Allegoriae in Novum Testamentum] L. XII-XIV, incomplet du début, par suite de lacune matérielle : « ... contendunt ; alii diversarum rerum suavitatibus... — ... immutabiliter, et summe bonus Deus » ; cf. P. L., CLXXV, 749-828, passim ; op. cit., ibid. ;

    F. 83v Essai de table idéologique, en 14 rubriques allant de « Deus Pater » à « Vicium ».


    F. I Fin du sermon qui débute au f. 87 ; — tableau des sept dons du Saint Esprit, des huit béatitudes, et des sept demandes de l'oraison dominicale ; — f. Iv-IIv : interprétations allégoriques de divers passages ou vocables de l'Ancien ou du Nouveau Testament : « De quatuor virtutibus quas quisque fidelis habere debet. Prudentiam, justitiam... — ... in his IIII virtutibus consistit » ; « Distat inter infirmitatem et languorem... » ; « Si viventis hominis incorporeus spiritus... », avec référence à Grégoire le Grand, Dialogues ; « Tyrus interpretatur angustia ; Sydon vero, venatio... » ; « Per dominos, prophetas et patriarchas intellige ; per mensam, sacram scripturam... » ; « De eo quod Dominus dicit Judeis : Vos de deorsum estis... » ; « De eo quod dicitur ; Caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt... » ; « Johannes fuit lucerna Christi... » ; ... « Bonus mercator Deus... » ; « Malus et pessimus mercator Diabolus... » ; « Conqueritur pater et mater de filiis in inferno... — ... unde nobis major pena debetur » (Iv) ; « Interpretationes ipsorum nominum qui continentur in libro generationis J. C. Abraham : pater exelsus... — ... habundantius habeant » ; cf. ALCUIN, Interpretationes nominum Hebraicorum, P. L., C, 725-728 ; « Has XL generationes Matheus ideo posuit... » ; « Tres inveniuntur in scriptura divina meretrices... » « Mare est seculum presens... » ; « Natura salis hec est : exsiccat humores... » (II) ; « Tria legitur Dominus habuisse refugia... » ; « Perdrix fovet quos non peperit... » ... « Serpentis figura. Quando serpens senescit... » ; ... « De hoc quod dicitur : Diligite inimicos vestros etc. videtur in pluribus locis contrarium... » ... « De eo quod continue XL diebus et totidem noctibus, jejunavit, hoc nobis insinuat... » ... « Quis conclusit hostiis mare... Per mare cor intelligitur... » (IIv).

    F. 84 Poème goliardique en 41 quatrains : « Invocabo Dominum et sic loquar ei || Ego dixi, Domine, miserere mei... — ... Non te fallat gratia superfitialis || Ne sub vite specie totus sis mortalis ».

    F. 84v Dessin à la plume en noir, rouge et vert, représentant la roue de Fortune, avec courtes légendes et un quatrain en vers léonins : « Dat Fortuna bonum, sed non est durabile donum... » ;

    F. 85 Dessin à la plume, noir et rouge, représentant dans un cercle les six âges de l'homme avec, au centre, la mort ; courtes légendes et poème de cinq vers : « Anni nostri sicut aranea meditabuntur... ».

    F. 85v-87 Traité anonyme et sans titre sur la destinée de l'âme séparée du corps, inspiré des philosophes arabes : « Homo cum in honore esset... Secundum quod sapientum divinorum... — ... absque interpollatione et cessatione per infinita seculorum secula. Amen ». (éd. M.-T. d'Alverny, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M.-A., XIII (1940-1942), 280-299)

    F. 87 Commentaire sur les dix commandements : « Primum mandatum est : Non habebis deos alienos... — ... carnis et anime coinquinationem ».

    F. 87, 87v, I Sermon prononcé à l'occasion d'un anniversaire : « Homo vanitati similis factus est... Nos quippe, fratres et domini, pro aliquo fratre nostro defuncto... — ... vivorum et mortuorum per infinita secula seculorum. Amen ».

    F. 88v et 89v Table du nombre d'or et note sur la façon de le calculer, avec schéma de comput manuel (addition XIIIe s.) ; au f. 89v, deux notes sur des passages des Évangiles, et un centon.

    F. 89 Dessin à la plume avec quelques rehauts de peinture, illustrant le traité des ff. 85v-87 : un Christ en majesté domine une figure formée de 33 cercles concentriques, représentant les sphères de l'Univers ; huit petits personnages, agrippés les uns aux autres, s'efforcent d'atteindre aux sphères supérieures ; quelques légendes ; inachevé ;

    F. 90 Dessin suivant un schéma analogue au précédent, complété et modifié ; légendes plus nombreuses ; dix personnages (M. T. d'Alverny, op. cit., pl.)

    Au f. 90v, essai de plume du XIIIe s. et, d'une main du XVe s. : « De significationes [sic] celli et terre ». — Au f. I, ex-libris du XIIIe s. : « Iste liber est monasterii Sancti petri de Laude veteri » (San Pietro di Lodi Vecchio, province de Milan). Ce ms. a fait partie de la bibliothèque des ducs de Milan ; cf. E. Pellegrin, La bibliothèque des Visconti et des Sforza, A. 725, p. 234-235. — (Rigault II, 683 ; Dupuy II 677 ; Regius 3848).

Texts in this manuscript

Data Source: Mandragore

Illuminations and decoration

Participants

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • A sans doute fait partie de la librairie de Blois ; cf. Omont, Anciens inventaires, I, 109, n° 877 et 160 n° 65.

Subjects and themes

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Abraham : pater excelsus, ut illud : pater futuri saeculi. Est Isaac risus...

    f. II

    Anni nostri sicut aranea meditabuntur...

    f. 85

    Bonus mercator Deus tribuit nobis spiritualia an mortalia...

    f. Iv

    Conqueritur pater et mater de filiis in inferno positis eis dicendo...

    f. 1v

    Dat Fortuna bonum, sed non est durabile donum //...

    f. 84v

    De eo quod continue quadraginta diebus et totidem noctibus jejunavit, hoc nobis insinuat...

    f. IIv

    Incipit du lemme biblique

    De eo quod dicitur : Caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt... (I Cor. XV, 50)

    Incipit

    Sic est intellegendum caro, id est homo...

    f. Iv

    Incipit du lemme biblique

    De eo quod Dominus dicit Judaeis : Vos de deorsum estis... (Joh. VIII, 23)

    Incipit

    Sic debet intellegi quasi dicat...

    f. Iv

    Incipit du lemme biblique

    De hoc quod dicitur : Diligite inimicos vestros... (Mt. V, 44 ; Lc. VI, 27 ; VI, 35)

    Incipit

    Videtur in pluribus locis contrarium...

    f. IIv

    Distat inter infirmitatem et languorem : infirmitas est corporum...

    f. Iv

    Has quadraginta generationes Matthaeus ideo posuit, quia quadragenarius...

    f. II

    Incipit du lemme biblique

    Homo cum in honore esset... (Ps. XLVIII, 13).

    Incipit

    Secundum quod sapientium divinorum veterum et modernorum...

    f. 85v

    Incipit du lemme biblique

    Homo vanitati similis factus est... (Ps. CXLIII, 4)

    Incipit

    Nos quippe, fratres et domini, pro aliquo fratre nostro defuncto...

    f. 87

    Invocabo Dominum et sic loquar ei // Ego dixi, Domine, miserere mei//...

    f. 84

    Johannes fuit lucerna Christi, unde Ps. (CXXXI, 17) : Paravi...

    f. Iv

    Malus et pessimus mercator diabolus : aufert a nobis spiritum...

    f. 1v

    Mare est saeculum praesens. Mare foetet, tumet, falsum est...

    f. II

    Natura salis haec est : exsiccat humores, aufert foetorem...

    f. II

    [...] Paradisus Ecclesia est sicut de illa legitur in Canticis canticorum...

    f. 50v

    Per dominos, prophetas et patriarchas intellege ; per mensam, sacram Scripturam...

    f. Iv

    [...] Per mare cor intellegitur quod diversis cogitationibus...

    f. IIv

    Perdrix fovet quos non peperit. Congregabit sibi divitias...

    f. IIv

    Incipit du lemme biblique

    Plantaverat autem Dominus Deus paradisum... (Gen. II, 8).

    Incipit

    Paradisus Ecclesia est, sicut de illa legitur in Canticis canticorum...

    f. 50v

    Primum mandatum est : Non habebis deos alienos coram me (Ex. XX, 3)...

    f. 87

    Prudentiam, justitiam, fortitudinem et temperantiam quibus nihil est utilius...

    f. Iv

    Quando serpens senescit angustum foramen intrat...

    f. II???v

    Incipit du lemme biblique

    Quis conclusit ostiis mare... (Job XXXVIII, 8)

    Incipit

    Per mare cor intellegitur quod diversis cogitationibus...

    f. IIv

    Quod septuaginta animae ingressae sunt Aegyptum cum Jacob...

    f. 58v

    [...] Secundum quod sapientium divinorum veterum et modernorum legalium et philosophorum scripta...

    f. 85v

    Si viventis hominis incorporeus spiritus tenetur in corpore...

    f. Iv

    Tres inveniuntur in Scriptura divina meretrices quae genus humanum...

    f. II

    Tria legitur Dominus habuisse refugia : id est navis, montis et deserti...

    f. II???v

    Tyrus interpretatur angustia ; Sidon vero, venatio. Egreditur enim...

    f. Iv

    Âges de l'homme -- Six âges de l'homme. Dessins dans une roue, avec légendes
    ALCUINUS -- Vita s. Martini. Extraits
    Âme -- Traité inspiré de la philosophie arabe
    ANONYMUS BECCENSIS -- Lectiones in Pentateuchum et Josue
    Béatitudes -- tableau des 8 béatitudes, des dons du Saint-Esprit, des demandes du « Pater »
    BIBLICA -- Commentarii anonymi vel expositiones (fragmenta)
    BIBLICA -- Novum Testamentum Evangelia. Notae
    BLOIS (Loir-et-Cher) -- Librairie. Possesseur
    Commandements de Dieu -- Commentaires sur les commandements de Dieu
    Comput manuel -- Dessin
    DÉCORATION -- Dessins à la plume en pleine page
    DÉCORATION -- Dessins à la plume rehaussés de couleur
    DÉCORATION -- Initiales de couleur (XIIe s.)
    Dons du Saint-Esprit -- Tableau
    Écriture -- italienne (XIIe s.)
    Fortune -- Dessin de la roue de fortune avec légendes
    GREGORIUS Magnus I (s.), papa -- Extraits à lui attribués par les mss.
    JESUS CHRISTUS -- Iconographie Christ en majesté, dessin peint
    LODI (Italie). Abbaye San Pietro -- Possesseur
    MILAN (Italie). Ducs -- Possesseurs
    Nombre d'or
    PATER NOSTER -- De Septem petitionibus
    RELIURE -- Reliures au chiffre de Charles X
    RICARDUS DE SANCTO VICTORE -- Allegoriae in Vetus Testamentum. Liber exceptionum
    RICARDUS DE SANCTO VICTORE -- Allegoriae in Vetus Testamentum. Expositio orationis dominicae
    Roue -- Âges de l'homme
    Roue -- Roue de fortune
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- Sermones singuli
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- De diversis Pro defuncti anniversario
    Vers anonymes latins -- Divers
    Vers anonymes latins -- Vers goliardiques

Life cycle of this book

Data sources