Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 284

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63138

  • Attested title :
    • Evangelia cum glossa ordinaria, pars.
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Département des manuscrits, Latin, 284
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 284
    • Paris. BnF, Latin 284
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Decoration :
    • 2 initiales historiées : au f. 2, arbre de Jessé ; au f. 131vb, saint Marc et le lion ailé, avec spirale de rinceaux. Lettres ornées. Pieds de mouche alternativement rouges et bleus. Titre courant bleu et rouge
  • Support Material : Parchemin
  • Composition :
    • 217 feuillets
  • Format :
    • 370 × 250 mm
  • Codicological details :
    • 18 cahiers de 12 ff., sauf le dernier (ff. 205-217 : sénion + f. 217 attaché par un talon). — Pas de signature. — Réclames écrites entre les rectrices de la marge inf. (sous les rectrices au f. 204v)
  • Ruling :
    • Piqûres ext. (int. non vues). — Réglure encadrante à la mine de plomb ; justification : 132 x 210 mm
  • Binding :
    • Demi-reliure de maroquin rouge au chiffre de Louis-Philippe à titre doré « EVANGELIA MATTHAEI ET MARCI ». Traces de boulons sur premier feuillet
  • Stamp :
    • Estampilles Josserand-Bruno type 5 : f. 1 et 217v

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-131v : Biblia, Evangelium secundum Matthaeum [gloss.] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1527-1574) :
    f. 1ab-2b : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°591 ; BLCGO, t. 4, p. 2b-3a) : « Matheus ex Judea sicut in ordine primus ponitur …-… querentibus non tacere » ;
    f. 2b-131vbc : [Mt. 1,1-28,20] : « Liber generationis Ihesu Christi filii David …-… vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem seculi. Explicit Matheus euvangelista » ;
    f. 1 : glossa marginalis :
    [manque glose Modus tractandi talis est…]
    f. 1c (l. 1-39) : (BLCGO, t. 4, p. 3a) : « Matheus cum primo predicasset… divinitatis sacramentum » ;
    f. 1c (l. 15-22) : (BLCGO, t. 4, p. 2b) : « Idest premitens Abraham… promissiones » ;
    f. 1va (l. 17-43) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « Filii David, filii Abraham. Hos duos de omnibus elegit quorum… germen justem et cetera » ;
    f. 1va (l. 45), 2c (l. 13) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « J[eronimus]. Hebrei voluminibus suis a prin[f.2c]cipiis nomen… ostenditur » ;
    f. 1vc (l. 23-27) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « Plenior sensus esset… subaudis ‘hec est’ » ;
    f. 1vc (l. 27-41) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « J[er]. Ihesus Christi idest salvatoris non perditoris… ante promissus » (glose non séparée de la précédente) ;
    f. 1vc (l. 43-45), 2a (l. 1-4) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « Matheus generationem incipit ab exordio… et homo intelligatur »
    f. 2a (l. 5-9) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « R. In principio satis declarat se agere… a carnali generatione » ;
    f. 2a (l. 11-13) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « Liber apotheca gratie… inveniat » (glose éditée entre les lignes sur ‘liber’) ;
    f. 2a (l. 15-27) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « J. ‘Filii David, filii Abraham’. Ordo preposterus ne promissio… impleri » ;
    f. 2c (l. 15-27) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « J. Generationis singulariter quamvis multi… nec angelus » ;
    f. 2c (l. 29-37) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « Ihesu Christi ut per totam regiam… promissionis inducit » ;
    f. 2c (l. 39-45) : (BLCGO, t. 4, p. 3b) : « Matheus genereationem descendendo incipit… ostendens [f.2va] baptizatos ascendere ad hoc ut sint filii dei » ;
    f. 1-2 : glossa interlinearis :
    [argumentum] « vel duo » ; « idest David et Abraham » ; « Abrae idest » ; « fuit » ; « scilicet David » ; « Abrae scilicet » ; « dominus scilicet » ; « Saule reprobato » ; « vel in » ; « vel patribus » ; « vel via » ; « et orum » ; « scilicet terminans » ; « [‘quarum rerum’] omnium » ; [f. 1v] « [‘quod fidei’] servit misterio » (add. post.) ; « [‘omnia in cruce fixit’] originale peccatum et cerimonialia » (add. post.) ; « vel unum » (éd. ‘vel vitium’) ; « hystoria » ;
    [f. 2 ; Mt. 1,1-2] « idest salvatoris non perditoris » ; « cui promissum est… benedici » ; « idest fides » ; « idest spes » ; « idest caritas » ; « in semine predictorum… extingueret » (éd. en marge BLCGO, t. 4, p. 4a) ;
    f. 131v : glossa marginalis :
    f. 130va, 131c, 131va : (BLCGO, t. 4, p. 88b) : « Aug. Prima sabbati diluculo …-… Quarto Cle[f.131va]ophe et socio ejus… eum euntem in celum » ;
    f. 131a-131vc : (BLCGO, t. 4, p. 88b) : « Quod apostolus per successiones… [f.131vc] mansione sunt digni » ;
    f. 131vc (l. 3-9) : (BLCGO, t. 4, p. 88b) : « Que autem merces… sum et cetera » ;
    f. 131vc (l. 11-13) : (BLCGO, t. 4, p. 88b) : « Cum finituris laboribus mecum regnabitis et cetera » (glose éditée entre les lignes) ;
    f. 131v : glossa interlinearis : « que quidem non sunt pauca vel levia » ; « divinitate ».

    F. 131v-217 : Evangelium secundum Marcum [cum glossa] (éd. éd. Biblia sacra [1975], p. 1574-1605) ;
    f. 131vb : « Hic incipit Marcus » ;
    f. 131vb-133vb : Prologue (Stegmüller, Rep. bibl. n°607 ; BLCGO, t. 4, p. 89ab) : « Marcus [f. 132b] euvangelista dei electus et Petri in baptismate filius …-… incrementum prestat deus est » ;
    f. 131v-133 : glossa marginalis
    f. 131va-132c : (BLCGO, t. 4, p. 89b) : « Primum expulsio demonis… nequibant liberavit » ;
    f. 131vb : (BLCGO, t. 4, p. 89b) : « Marcus excelsus mandato… ipse electus » ;
    f. 131vc : (BLCGO, t. 4, p. 89b) : « Marcus Petri discipulus regnatu (sic) romanorum… memoria » ;
    f. 131vbc-132a : (BLCGO, t. 4, p. 89b) : « Jer. Marcum pene intactum majores nostri… sunt capitula etc. » ;
    f. 132a-vc : (BLCGO, t. 4, p. 89ab) : « Jer. Marcus evangelista Dei discipulus Petri leviticus genere… aquila est ascendendo etc. » ;
    f. 132b : même glose : « Jer. Marcus euvangelista … ascendendo et cetera » ;
    f. 132c-va : (BLCGO, t. 4, p. 89a) : « Jer. Quatuor sunt qualitates de quibus… metamus in celo » ;
    f. 132va-133c : (BLCGO, t. 4, p. 90a) : « B. Matheus dicit filii David, filii Abraham… domini consummat » ;
    f. 132vc : (BLCGO, t. 4, p. 90a) : « B. Marcus testimonium prophetarum premittit… vel suscipiat » ;
    f. 133vb-217v : [Mc. 1,1-16,20] : « Initium euvangelii Ihesu Christi filii Dei… sequentibus signis, amen, amen » ;
    f. 133v : glossa marginalis :
    f. 133va : (BLCGO, t. 4, p. 90a) : « Jer. Quatuor euvangelisa unum sunt… omnia unum » ;
    f. 133va : (BLCGO, t. 4, p. 90a) : « J. Euvangelium bona annuntiatio… regnum celorum » ;
    f. 133vc : (BLCGO, t. 4, p. 90a) : « Jer. Noster (sic pro ‘ihesus’) hebraice, sother grece … levitico » ;
    f. 133vc : (BLCGO, t. 4, p. 90a) : « B. ‘Ecce ego mitto angelum’. Angelus dicitur Johannes… exercituum est » ;
    f. 133vb : glossa interlinearis : « idest salvatoris » ; « uncti » ; « sunt ad patrem… de Johanne » ; « Johannem » ;
    f. 217v : glossa marginalis :
    f. 217c-va : (BLCGO, t. 4, p. 137b) : « Aug. Nota quod aliquando… [f.217va] locutionis abusive… eruditur » ;
    f. 217va : (BLCGO, t. 4, p. 137b) : « B. Preceptum obediencia obedientiam comittantur » (glose éditée entre les lignes) ;
    f. 217vc : (BLCGO, t. 4, p. 137b) : « B. Nota quod Marcus avangelista… seminaverunt » ;
    f. 217v : glossa interlinearis : « qui de celo descendit » ; « unde venerat ».

Text in this manuscript

Data Source: Mandragore

Illuminations and decoration

Former owners

Formerly part of

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Ce manuscrit a fait partie des collections de la bibliothèque de l'abbaye de Fontenay. Au f. 217v, ex-libris (effacé) « lib. sce marie de fonteneto » suivi de la cote XVe siècle « « G. 4 » ». Catalogues : B.1 ; C.12.
    Il a ensuite appartenu à Colbert, avant d'entrer dans la bibltiothèque royale en 1732.

Life cycle of this book

Data sources