Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3806

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63542

  • Attested title :
    • Cataloniae homiliarium, pars aestiva.
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Département des manuscrits, Latin, 3806
    • Bibliothèque nationale de France. Département des manuscrits -- Manuscrit. Latin 3806
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3806
    • Paris. BnF, Latin 3806
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Support Material : Parchemin. Réglure à la pointe sèche.
  • Composition :
    • 193 ff. à longues lignes, précédés et suivis de 2 ff. de garde papier.
  • Format :
    • 315/320 × 220/250 mm. (justification 220 × 150/160 mm.).
  • Codicological details :
    • Les ff. 1-2 et 7-8 ont été refaits au XIVe s. — Décoration catalane ; cf. Fr. Avril..., Manuscrits enluminés de la Péninsule Ibérique, Paris, 1983, 49-50, n° 46 et pl. XXVI. — Initiales peintes de couleur rouge orangé et jaune vif. Initiale filigranée du XIVe s. au f. 1. Titres rubriqués parfois rehaussés de couleur jaune. Incipit rehaussés de couleur rouge. — 25 cahiers de 8 ff., sauf le 16e (121-127) de 7 ff. et le 25e (192-193) de 2 ff. Il manque 1 f. entre les ff. 127 et 128 et plusieurs ff. entre les ff. 192 et 193. Foliotation ancienne (XIVe-XVe s.) aux versos des ff. 1-117 de « II » à « CXVI ». — Additions en marge (XIIeXIVe s.) en latin et en catalan. — Traces de restauration ancienne. Notes marginales postérieures à la copie.193 ff. à longues lignes, précédés et suivis de 2 ff. de garde papier.315/320 × 220/250 mm. (justification 220 × 150/160 mm.).
  • Binding :
    • Reliure XVIIIe s. maroquin rouge aux armes royales. Titre doré au dos : « SERMONES S. AUGUSTINI ».

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-193v Homéliaire catalan, temporal de la partie d'été, sans indication de lectures liturgiques, à l'usage de l'abbaye de Vilabertran (dioc. de Catalogne) ; cf. F. X. Altés y Aguiló, dans Miscel. lània litúrgica catalana, II (1983), 13-47. Ce ms. étudié par R. Étaix, dans Recherches augustiniennes, XVI (1981), 371-377, est formé à partir d'homélies de Bède et du vieil homéliaire romain (= A. F.) ; cf. Grégoire, Homéliaires liturgiques, 127-221. On y trouve trois oeuvres rares regroupées, semble-t-il, uniquement dans les homéliaires catalans : deux homéliaires carolingiens, celui dit de « Luculentius » et celui dit de Liverani pour les dimanches après la Pentecôte et une collection utilisée par l'homéliaire de Tolède ; cf. J. Lemarié, dans Sacris erudiri, XXVII (1984), 221-371, pour Luculentius ; ms. N de Barré, Homéliaires carolingiens, 113-122 et 195-208 (liste des incipit), pour Liverani (= L.) ; R. Étaix, op. cit., 392-393 et Grégoire, op. cit., 293-319, pour l'homéliaire de Tolède. Ms. très proche du ms. Barcelone, Archivo de La Corona de Aragon, Sant Cugat 22, originaire du monastère Sant Llorenç del Munt (Terrassa).

    « Sermo s. Augustini. Pascha Christi fratres... — ...pasce sollempni », début du texte suivant (1) ; — « Sermo s. Augustini ep. de resurrectione Domini. Pascha Christi, fratres dilectissimi, regnum est... — ...regnum tuum » [S. CAESARIUS ARELATENSIS, s. 204] ; suivi de : « Attendite ergo, dilectissimi, et videte quis noctis preterite... — ...protegereque dignetur per Jhesum Christum suum Dominum nostrum, qui hodie victor resurrexit a mortuis et cum eo... », s. anonyme africain ; A. F., II, 7 ; cf. Étaix, n° 1 (1v-2 et 2-3) ; — « Sermo s. Augustini ep. », apocryphe, s. app. 160 ; A. F., II, 2 ; cf. Étaix, n° 2 (3-5v) ; — « Item sermo », apocryphe de s. Augustin, s. Caillau I, 21 ; A. F., II, 3 ; cf. Étaix, n° 3 (5v-7v) ; — « Item sermo », apocryphe de s. Augustin, s. Mai 81 ; A. F., II, 4 ; cf. Étaix, n° 4 (7v-9) ; — « ...Duo ex discipulis Jhesu (Lc. XXIV, 13), require in Quadragenario, homilia XXIII » (en marge), renvoi à l'hom. in Ev., 23 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 5 (9). — « Feria II. Sermo s. Augustini. Dominus et Salvator noster, fratres dilectissimi, postquam resurrexit a mortuis... — ...eterna gloria repenset per Dominum nostrum Jhesum Christum, qui... » [S. CAESARIUS ARELATENSIS, adaptation du s. 232 de s. Augustin] (S. Poque, dans Sources chrétiennes, n° 116, Paris, 1966, 262-278, c. 2-8) ; cf. Étaix, n° 6 (9-11v). — « Feria III. Sermo. Non minus etiam... — ...tercio die factam, qui cum Patre... », apocryphe de s. Maxime de Turin ; A.F., II, 8, avec explicit différent ; cf. Étaix, n° 7 (11v-14) ; — « Feria III » (en marge). « ...Stetit Jhesus in medio discipulorum... (Lc. XXIV, 36). Homelia BEDE presbiteri » (P.L., XCIV, 141-144, hom. II, 2 ; C.C.S.L., CXXII, 239-245, hom. II, 9) ; cf. Étaix, n° 8 (14-19v). — « Homilia XXIV, feria IIII : Manifestavit se Jhesus (Joh. XXI, 1). Feria V : Maria stabat (Joh. XX, 11), require in Quadragenario, homilia XXV » (en marge), renvoi aux hom. in Ev., 24 et 25 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 9 (19v). — « Feria VI... Undecim discipuli habierunt [sic]... (Mt. XXVIII, 16-17). Homelia BEDE presbiteri » (P.L., XCIV, 144-149, hom. II, 3 ; C.C.S.L., CXXII, 233-238, hom. II, 8) ; cf. Étaix, n° 10 (19v-24v). — « Evangelium, sabbato : Una sabbati (Joh. XX, 1), XXII. Dominica post Pascha : Cum esset sero (Joh. XX, 19), require in Quadragenario homilia XXVI » (en marge), renvoi aux hom. in Ev. 22 et 26 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 11 (24v). — « Dominica I post Pascha, octavarum sermo. Hodiernus dies, fratres karissimi, in magno sacramento perpetue felicitatis... — ...cum illo regnemus qui... » [S. CAESARIUS ARELATENSIS, sermon remanié] (éd. d'après ce ms. par R. Étaix, dans Rev. bénéd., LXXV (1965), 202 et 204-207 et P.L.S., IV, 1923 et 1930-1933) ; cf. Étaix, n° 12 (24v-25v) ; — « Item alium. Paschalis sollempnitas hodierna die concluditur... — ...gemitus operatur sanctorum desideriorum, qui est cum Patre... » [S. AUGUSTINUS, s. 224, forme C] (C. Lambot, dans Rev. bénéd., LXXIX (1969), 193-205 ; P.L., XXXIX, 2075, c. 1-2, lig. 8 et XXXVIII, 1051, c. 7, lig. 8- c.22) ; A. F., II, 14, début ; cf. Étaix, n° 13 (25v-26v) ; — « Dominica I. evangelium : Ego sum pastor bonus (Joh. X, 11). require in Quadragenario, homilia XIIII » (en marge), renvoi à l'hom. in Ev., 14 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 14 (26v). — « Dominica II » (en marge). « ...Modicum et jam non videbitis me... (Joh. XVI, 16). Homelia BEDE presbiteri » (P.L., XCIV, 154-158, hom. II, 5 ; C.C.S.L., CXXII, 267-271, hom. II, 13) ; cf. Étaix, n° 15 (26v-30v). —??? « Dominica III » (en marge). « ...Vado ad eum qui misit me... (Lc. XVI, 5)... » [S. BEDA VENERABILIS] (P.L., XCIV, 158-163, hom. II, 6 ; C.C.S.L., CXXII. 253-259, hom. II, 11) ; cf. Étaix, n° 16 (30v-36). — « Dominica IIII post octabas Paschae... Amen, amen dico vobis, si quid petieritis... (Joh. XVI, 23). Homelia BEDE presbiteri » (P.L., XCIV, 163-168, hom. II, 7 ; C.C.S.L., CXXII, 260-266, hom. II, 12) ; cf. Étaix, n° 17 (36-41). — « Feria II. Sermo in Rogationes que grece dicuntur Letanie. Rogationes latine dicuntur postulationes a rogando... — ...rectam teneamus, prestante... » (éd. d'après ce ms. par J. Leclercq, dans Ephemerides liturgicae, LXII (1948), 86-87) ; cf. Étaix, n° 18 (41v-43) ; — « ...Petite et dabitur vobis... (Mt. VII, 7)... Homelia BEDE presbiteri » (P.L., XCIV, 168-174, hom. II, 8 ; C.C.S.L., CXXII, 272-279, hom. II, 14) ; cf. Étaix, n° 19 (43-49). — « Feria III. Letaniarum sermo » [S. CAESARIUS ARELATENSIS, s. 208] ; A. F., II, 18 ; cf. Étaix, n° 20 (49-50v). — « In vigilia Ascensionis Domini... Hec sunt verba que locutus sum... (Lc. XXIV, 44). Homelia BEDE presbiteri » (P.L., XCIV, 174-181, hom. II, 9 ; C.C.S.L., CXXII, 280-289, hom. II, 15) ; cf. Étaix, n° 21 (50v-58) ; — « Homelia : Euntes in mundum (Mc. XVI, 15), require in Quadragenario. XXIX » (add. en marge), renvoi à l'hom. in Ev., 29 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 22 (58). — « In die sanctum [sic] Ascensionis Domini. Sermo Leonis papae de presenti festivitate », apocryphe de s. Augustin ; A. F., II, 25 ; cf. Étaix, n° 23 (58-59). — « In octabam » (en marge). « Item sermo s. Iheronimi presbiteri. Sollempnitas diei presentis non parvam habet gratiam festivitatis... — ...corporis Domini mereamur, prestante... » [S. CHROMATIUS AQUILEIENSIS, s. 8] (ms. N de C.C.S.L., IX A, 33-37) ; cf. Étaix, n° 24 (59-60v). — « Item homelia de Ascensione Domini. Festivitas hodierna Ascensionis dominice, fratres karissimi, venerabiliter... — ...ad dexteram paternam qui... » (P.L.S., III, 1413-1414 ; J. Leclercq, dans Rev. bénéd., LVIII (1948), 55-56) ; cf. Étaix, n° 25 (60v-62). — « Dominica post Ascensa Domini... Homelia BEDE presbiteri » (P.L., XCIV, 181-189, hom. II, 11 ; C.C.S.L., CXXII, 290-300, hom. II, 16) ; cf. Étaix, n° 26 (62-70v). — « Feria IIII in Letanias secundas. Sermo s. Augustini. Licet nobis omni tempore, dilectissimi, necessaria... — ...dulcedinem Christi per eum... » [S. CAESARIUS ARELATENSIS, s. 207, §§ 2-4] (C.C.S.L., CIV, 829-831) ; les litanies avant la Pentecôte sont un rite de l'église wisigothique ; cf. J. Lemarié, dans Rev. bénéd., LXXII (1962), 229 ; Id., Le Bréviaire de Ripoll, Montserrat, 1965, 163, n. 4 ; Étaix, n° 27 (70v-72). — « Feria VI. Sermo sancti Augustini. Saluberrimo nos consilio, dilectissimi fratres... — ...dona Spiritus sancti, prestante.. » [IDEM, s. 209, §§ 1-3] (C.C.S.L., CIV, 834-836, avec var.) ; cf. Étaix, n° 28 (72-73v).

    « In vigilia Pentecosten... Si diligitis me... (Joh. XIV, 15). Homelia BEDE presbiteri. Quia sancti Spiritus hodie, fratres carissimi, celebramus adventum... — ...et in vobis erit » (P.L., XCIV, 189-191 C, hom. II, 11 ; C.C.S.L., CXXII, 301-303, hom. II, 17, lig. 1-74) ; cf. Étaix, n° 29 (73v-75v) ; — « Evangelium : Si quis diligit me (Joh. XIV, 23), require in Quadragenario, homilia XXX » (en marge), renvoi à l'hom. in Ev., 30 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 30 (75v). — « In diem sanctum Pentecosten s. LEONIS [MAGNI] pape. Hodiernam sollempnitatem Pentecostes, dilectissimi, inter precipuas... — ...inest erudendi » [s. 75, excerptum] (P.L., LIV, 400-401 ; C.C.S.L., CXXXVIII A, 465-467, lig. 1-40, avec var.) ; suivi de : « Pentecostes, fratres karissimi, sanctitati vestre ignota... — ...vera dona largitur », apocryphe de s. Augustin, s. app. 185, extrait (P.L., XXXIX, 2093) ; cf. Étaix, n° 31 (75v-76 et 76-76v) ; — « Item sermo. Quamvis, dilectissimi, defuerit ipsius rei geste... — ...operationis ulla est diversitas » [S. LEO MAGNUS, s. 75, excerptum] (P.L., LIV, 401-402, c. 3 ; C.C.S.L., CXXXVIII A, 467-469, c. 3, avec var.) ; suivi de : « Salvator noster, dilectissimi, victo diabolo per triumphum crucis... — ...desideria apostolorum immitemus... », apocryphe de s. Augustin, s. app. 185, extrait (P.L., XXXIX, 2093-2094, c. 2-3) ; cf. Étaix, n° 32 (76v-77v et 77v-78) ; — « Item sermo de libro s. YSIDORI [HISPALENSIS]. Inicium sane et causa festivitatis Pentecosten paulo alcius repetenda est... — ...tradiderunt » [De Ecclesiasticis officiis, l. I, c. 34] (P.L., LXXXIII, 768 D-769 D) ; cf. Étaix, n° 33 (78-79) ; — « Sermo s. Leonis pape de eadem sollempnitate », apocryphe de s. Augustin, s. app. 186 ; A.F., II, 36 ; cf. Étaix, n° 34 (79-80). — « Feria II... Sic Deus dilexit mundum... (Joh. III, 16). Quomodo qui intuebantur illum serpentem... — ...salutaria sunt » [S. AUGUSTINUS, Tractatus in Ev. Joh., tr. XII, excerptum] (P.L., XXXV, 1490-1492 ; C.C.S.L., XXXVI, p. 127, lig. 39-p. 129, lig. 28) ; cf. Étaix, n° 35 (80-82). — « Feria III... Amen, amen dico vobis : Qui non intrat... (Joh. X, 1-2). De illuminato illo qui natus est cecus... — ...donaverit explicare » [IDEM, Tractatus in Ev. Joh., XLV] (P.L., XXXV, 1719-1727 ; C.C.S.L., XXXVI, 388-397) ; cf. Étaix, n° 36 (82-90v). — « Feria IIII... Nemo potest venire ad me... (Joh. VI, 44). Magne gracie commendatio ! Nemo... — ...eis dicitur » [IDEM, Tractatus in Ev. Joh., XXVI, excerptum] (P.L., XXXV, 1607-1613 ; C.C.S.L., XXXVI, p. 260, c. 2, lig. 6-p. 267, c. 15, lig. 3) ; cf. Étaix, n° 37 (90v-97). — « Feria V. Sermo vel oratio s. patris Augustini ep. Veni ad nos, sancte Spiritus, Patris et Filii... — ...individuus permanet... », apocryphe (éd. d'après ce ms. par J. Leclercq, dans Revue d'ascétique et de mystique, XXIV (1948), 80-86 ; ms. N de l'éd. J. Lemarié, Le Bréviaire de Ripoll..., 163-172 ; correspond à la 2e partie du n° 44 de l'homéliaire de Tolède, P.L.S., IV, 1963-1965) ; cf. Étaix, n° 38 (97-99) ; — « Feria V... Convocatis Jhesus duodecim apostolis... (Lc. IX, 1). Concessa primum apostolis potestate signorum... — ...discesserant penitere » [S. BEDA VENERABILIS, In Lc., l. III, excerptum] (P.L., XCII, 445 D-447 D ; C.C.S.L., CXX, 194-197, lig. 1102-1198) ; cf. Étaix, n° 39 (99-101). — « Feria VI... Factum est in una dierum... (Lc. V, 17). Ubi Dominus sedens docuerit... — ...corda convertunt » [IDEM, In Lc., l. II, excerptum] (P.L., XCII, 386 D-389 A : C.C.S.L., CXX, 119-122, lig. 761-882) ; cf. Étaix, n° 40 (101-104). — « Sabbato... Surgens autem Dominus Jhesus... (Lc. IV, 38). Si virum a daemonio... — ...inventio contigerit » [IDEM, In Lc., l. II, excerptum] (P.L., XCII, 380 B-381 C ; C.C.S.L., CXX, 111-113, lig. 446-517) ; cf. Étaix, n° 41 (104-105v).

    « Dominica in octabas Pentecostes... Erat homo ex phariseis... (Joh. III, 1). Predicante Domino in sinagoga Judeorum... — ...et ipse ambulare » (J. Lemarié, dans Sacris erudiri, XXVII (1984), 312-319) ; n° 83 de la collection carolingienne dite de « Luculentius » ; cf. ibid., 263 ; Étaix, n° 42 (105v-110). — « Dominica I, dominica II et dominica III post octabas Pentecosten, require in Quadragenario », avec précisions en marge ajoutées par plusieurs mains : « Homo quidam erat dives (Lc. XVI, 19), al corente CXCV ; Homo quidam fecit cenam magnam (Lc. XIV, 16), al corente a CLXVII ; Erant appropinquantes ad Jhesum (Lc. XV, 1), al corente a CXLVIII », renvoi aux Hom. in Ev., 40, 36 et 34 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 43 (110). — « Dominica IIII post Pentecosten... Estote misericordes... (Lc. VI, 36). Inter ceteras virtutes quas Dominus apostolos... — ...omnis hypocrita » (F. Liverani, Spicilegium Liberianum..., Florentiae, 1863, 402-408) ; L. 50 ; cf. Étaix, n° 44 (110-117). — « Dominica V post Pentecosten... Cum turbe irruerent ad Jhesum... (Lc. V, 1). Descripturus sanctus Luchas evangelista miraculum Domini... — ...cum transvolat pertransissent » (éd. cit., 408-413, avec var.) ; L. 52 ; cf. Étaix, n° 45 (117-123v). — « Dominica VI post Pentecosten... Amen, amen dico vobis : Nisi habundaverit justicia... (Mt. V, 20). Textus evangelicus commemorat superius qualiter... — ...offerre munus tuum » (éd. cit., 413-416) ; L. 54 ; suivi de : « Unde et Dominus in Evangelio ait : Esto consentiens adversario tuo... (Mt. V, 25)... — ...sive in regnum Dei » ; cf. Étaix, n° 46 (123v-127 et 127-127v). — « Dominica VIIa post Pentecosten... Cum multa turba esset... (Mc. VIII, 1-2). Creberrime quippe in evangelio... — ...nostramque huma[nitatem assumens...] » ; « [...sub lege et] sub gratia et per bona... — ...utilius vita hominis », incomplet par suite de la perte d'1 f. entre les ff. 127 et 128 (éd. cit., p. 417, lig. 1-5 et p. 418, lig. 9-p. 421) ; L. 55 ; cf. Étaix, n° 47 (127v-132v). — « Dominica VIII post Pentecosten... Attendite a falsis prophetis... (Mt. VII, 15). Conditor mundi Dominus previdens pravam hereticorum doctrinam... — ...si feceritis ea » (éd. cit., 425-428, avec var.) ; L. 56 ; cf. Étaix, n° 48 (132v-137). — « Dominica VIIII post Pentecosten... Homo quidam erat dives... (Lc. XVI, 1). Sollerter namque in Scripturis sacris adtendendum est... — ...quoadunare non cessavit » (éd. cit., 429-433, avec var.) ; L. 57 ; cf. Étaix, n° 49 (137-143). — Additions en marge de plusieurs mains : « Dominica X, evangelium : Cum apropinquaret Jhesus Jherusalem (Lc. XIX, 42), XXXIX, require al corenten CLXXXIX » renvoi à l'hom. in Ev., 39 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 50 (143). — « Dominica XI... Dixit Jhesus ad quosdam qui in se confidebant... (Lc. XVIII, 9-10). Cum Dei Filius in essentia divinitatis... — ...vitam eternam consequentur... » (éd. cit., 444-447, avec var. et ordre des paragraphes différent) ; L. 60 ; cf. Étaix, n° 51 (143-147). — « Dominica XII... » [S. BEDA VENERABILIS] (P.L., XCIV, 234-237, hom. II, 9 ; C.C.S.L., 220-224, hom. II, 6) ; cf. Étaix, n° 52 (147-150v). — « Dominica XIII post Pentecosten... Beati oculi qui vident... (Lc. X, 23). In capite hujus lectionis queritur quare Dominus beatificaverit... — ...vitam eternam consequeris » (F. Liverani, éd. cit., 451-455, avec var.) ; L. 64 ; cf. Étaix, n° 53 (150v-156). — « Dominica XIIII post Pentecosten... Dum iret Jhesus in Jherusalem... (Lc. XVII, 11). Dominus namque predicans et signa miraculaque faciens... — ...fidem tuam fiat tibi » (éd. cit., 455-459, avec var.) ; L. 65 ; cf. Étaix, n° 54 (156-161). — « Dominica XV... Nemo potest duobus dominis servire... (Mt. VI, 24). Divina lectio commemorat qualiter docuerit... — ...diligentibus se » (éd. cit., 463-467, avec var.) ; L. 67 ; cf. Étaix, n° 55 (161-166v). — « Dominica XVI... Ibat Jhesus in civitatem... (Lc. VII, 11). Miracula Domini et Salvatoris nostri sic sunt in veritate... — ...ad penitentiam provocat » (éd. cit., 468-472, avec var.) ; L. 68 ; cf. Étaix, n° 56 (166v-172). — « Mensis Septembris ebdomada III, feria IIII in IIIIor Tempora... Respondens unus de turba... (Mc. IX, 16-17). Notandum autem quod semper loca rebus congruunt... — ...pulsabimus insidias » [S. BEDA VENERABILIS, In Mc., l. III, excerptum] (P.L., XCII, 221 A-223 D ; C.C.S.L., CXX, 547-550, lig. 202-344) ; cf. Étaix, n° 57 (172-175). — « Feria VI et sabbato, require in Quadragenario », avec précisions en marge ajoutées par plusieurs mains : « Feria VIa » : Rogabat Jhesum quidam phariseus (Lc. VII, 36), XXXIII. Sabbato : Arborem fici habebat quidam... (Lc. XIII, 6), XXXI », renvoi aux hom. in Ev., 33 et 31 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 58 (175). — « Dominica XVII... Cum intraret Jhesus in domum... (Lc. XIV, 1). Veniens Dei Filius in orbe solum cum phariseis... — ...in tempore visitationis » (F. Liverani, éd. cit., 473-475, avec var.) ; L. 69 ; cf. Étaix, n° 59 (175-178v). — « Dominica XVIII post Pentecosten... Accesserunt ad Jhesum pharisei... (Mt. XXII, 34-36). Ab initio nempe Domini predicationis scribarum et phariseorum... — ...constituet eum » (éd. cit., 476-483, avec var.) ; L. 71 ; cf. Étaix, 60 (178v-187). — « Dominica XVIIII... Ascendens Jhesus in naviculam transfretavit... (Mt. IX, 1). Jhesu Christi Domini et Salvatoris nostri miracula sic sunt juxta... — ...mitteret in abissum » (éd. cit., 484-488, avec var.) ; L. 73 ; cf. Étaix, n° 61 (187-191). — « Dominica XX et XXI, require in Quadragenario », avec précisions en marge ajoutées par plusieurs mains : « Dominica XXa : Dicebat Jhesus turbis parabolam hanc (Mt. XXII, 1), CLXI, require al corenten ; Dominica XXIa : Erat quidam regulus cujus (Joh. IV, 46), CXIIII, require al corenten », renvoi aux Hom. in Ev., 38 et 28 de s. Grégoire le Grand ; cf. Étaix, n° 62 (191). — « Dominica XXII post Pentecosten... Simile est regnum celorum homini regi... (cf. Mt. XVIII, 23). Usitata res fuit Siris et maxime Palestinis... — ...Nam et servus qui debitor... », incomplet de la fin par suite d'une lacune matérielle (éd. cit., 497-498, lig. 36) ; L. 77, début ; cf. Étaix, n° 63 (191-192v). — [Dominica XXIV] »... [et quia] intellexit eam non aliter... — ...vestigia passionis illius immi[tatur retro...], incomplet du début et de la fin par suite d'une lacune matérielle (éd. cit., p. 502, lig. 26-p. 503, lig. 21) ; L. 79, fragment ; cf. Étaix, n° 64 (193-193v).

Text in this manuscript

Data Source: Mandragore

Illuminations and decoration

Participants

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Provient de la collection du maréchal de Noailles : cf. la liste de ses mss., ms. Latin 17173, f. 177.

Notes

Data Source: Biblissima

  • Quelques homéliaires de la région catalane / Raymond Etaix, Paris : Etudes augustiniennes, 1981

Subjects and themes

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Ab initio nempe Domini praedicationis scribarum et pharisaeorum...

    f. 178v

    Incipit du lemme biblique

    Accesserunt ad Jesum pharisaei et interrogavit eum unus... (cf. Mt. XXII, 34-35).

    Incipit

    Ab initio nempe Domini praedicationis scribarum et pharisaeorum...

    f. 178v

    Incipit du lemme biblique

    Adtendite a falsis prophetis... (Mt. VII, 15).

    Incipit

    Conditor mundi Dominus praevidens pravam haereticorum doctrinam...

    f. 132v

    Adtendite ergo, dilectissimi, et videte quis noctis praeteritae...

    f. 8v

    Incipit du lemme biblique

    Amen, amen dico vobis : Qui non intrat... (Joh. X, 1).

    Incipit

    De illuminato illo qui natus est...

    f. 282

    Incipit du lemme biblique

    Amen, amen dico vobis : Si quid petieritis Patrem... (Joh. XVI, 23).

    Incipit

    Potest movere infirmos auditores quomodo in capite lectionis...

    f. 72v

    Incipit du lemme biblique

    Ascendens Jesus in naviculam transfretavit... (Mt. IX, 1).

    Incipit

    Jesu Christi Domini et salvatoris nostri miracula sic sunt juxta litteram accipienda ut tamen...

    f. 187

    Ascensurus in caelum Dominus primo discipulos...

    f. 228

    Concessa primum apostolis potestate signorum...

    f. 99

    Conditor mundi, Dominus praevidens pravam haereticorum doctrinam...

    f. 132v

    Incipit du lemme biblique

    Convocatis Jesus duodecim apostolis... (Lc. IX, 1).

    Incipit

    Concessa primum apostolis potestate signorum...

    f. 99

    Creberrime quippe in Evangelio utraque Domini natura nobis commendatur, divina scilicet et humana...

    f. 127v

    Incipit du lemme biblique

    Cum autem venerit Paracletus quem ego mittam... (Joh. XV, 26).

    Incipit

    Ex multis sancti Evangelii locis invenimus quia discipuli...

    f. 97v

    Cum Dei Filius in essentia divinitatis esset aequalis Patri...

    f. 143

    Incipit du lemme biblique

    Cum intraret Jesus in domum cujusdam principis... (Lc. XIV, 1).

    Incipit

    Veniens Dei Filius in orbe non solum cum pharisaeis...

    f. 175

    Incipit du lemme biblique

    Cum turba multa esset... (Mc. VIII, 1).

    Incipit

    Creberrime quippe in Evangelio utraque Domini natura...

    f. 127v

    Incipit du lemme biblique

    Cum turbae irruerent in Jesum... (Lc. V, 1).

    Incipit

    Descripturus sanctus Lucas evangelista miraculum Domini...

    f. 117

    De illuminato illo qui natus est caecus,??? sermo ad Judaeos...

    f. 282

    Descripturus sanctus Lucas evangelista miraculum Domini...

    f. 117

    Divina lectio commemorat qualiter docuerit Dominus fideles suos cupidatem hujus saeculi abrenuntiare...

    f. 161

    Incipit du lemme biblique

    Dixit Jesus ad quosdam qui in se confidebant... (Lc. XVIII, 9).

    Incipit

    Cum Dei Filius in essentia divinitatis esset aequalis Patri...

    f. 143

    Dominus et salvator noster ad caelestis regni gaudia nos pervenire desiderans...

    f. 43

    Dominus et salvator noster, fratres dilectissimi, postquam resurrexit a mortuis, apparuit discipulis...

    f. 9

    Dominus namque praedicans et signa miraculaque faciens, non solum illis qui ad se veniebant...

    f. 156

    Incipit du lemme biblique

    Dum iret Jesus in Jerusalem, transibat... (Lc. XVII, 11).

    Incipit

    Dominus namque praedicans et signa miraculaque faciens...

    f. 156

    Incipit du lemme biblique

    Erat homo ex pharisaeis... (Joh. III, 1).

    Incipit

    Praedicante Domino in synagoga...

    f. 105v

    Incipit du lemme biblique

    Estote ergo misericordes sicut et Pater... (Lc. VI, 36).

    Incipit

    Inter ceteras virtutes quas Dominus apostolos...

    f. 110

    Evangelica lectio, fratres carissimi, quam modo audivimus et juxta litteram gaudio plena...

    f. 52v

    Ex multis sancti Evangelii locis invenimus quia discipuli...

    f. 97v

    Incipit du lemme biblique

    Exiens Jesus de finibus Tyri... (Mc. VII, 31).

    Incipit

    Surdus ille et mutus quem mirabiliter curatum...

    f. 206

    Incipit du lemme biblique

    Factum est in una dierum... (Lc. V, 17).

    Incipit

    Ubi Dominus sedens docuerit quando scribis et pharisaeis...

    f. 304

    Festivitas hodierna Ascensionis dominicae, fratres carissimi, venerabiliter...

    f. 60v

    Gloriam suae resurrectionis Dominus et redemptor (alias redemptor noster) paulatim discipulis...

    f. 39

    Incipit du lemme biblique

    Haec sunt verba quae locutus sum... (Lc. XXIV, 44)

    Incipit

    Ascensurus in caelum Dominus primo discipulos...

    f. 228

    Hodiernam sollemnitatem Pentecostes, dilectissimi, inter praecipuas festivitates veneranda...

    f. 75v [compilatio]

    Hodiernus dies, fratres carissimi, in magno sacramento perpetuae felicitatis est nobis. Dies enim iste aeternam beatitudinem significare...

    f. 24v

    Incipit du lemme biblique

    Homo quidam erat dives qui habebat vilicum... (Lc. XVI, 1).

    Incipit

    Sollerter namque in Scripturis sacris adtendendum est...

    f. 137

    Incipit du lemme biblique

    Ibat Jesus in civitatem quae vocatur Naim... (Lc. VII, 11).

    Incipit

    Miracula Domini et salvatoris nostri sic sunt in veritate...

    f. 166v

    In capite hujus lectionis quaeritur quare Dominus beatificaverit...

    f. 150v

    Initium sane et causa festivitatis Pentecostes paulo altius repetenda est...

    f. 78

    Inter ceteras virtutes quas Dominus [per] apostolos et per [dis]cipulos nos docuit, praecipue virtutem misericordiae...

    f. 110

    Jesu Christi Domini et salvatoris nostri miracula sic sunt juxta litteram accipienda...

    f. 187

    Laeta Domini et salvatoris nostri promissa, fratres carissimi, laeto cordis auditu...

    f. 67

    Licet nobis omni tempore, dilectissimi, necessaria esse probentur jejunia...

    f. 70v

    Lux hodie, dilectissimi, clara refulsit...

    f. 5v

    Magnae gratiae commendatio : nemo venit nisi tractus, quem trahat et quem non trahat...

    f. 123v

    Magnum hodie, fratres, suscepimus diem festum quando Dominus noster Jesus Christus quadragesima...

    f. 214

    Miracula Domini et salvatoris nostri sic sunt in veritate accipienda ut tamen per significationem...

    f. 166v

    Incipit du lemme biblique

    Modicum et jam non videbitis me... (Joh. XVI, 16).

    Incipit

    Laeta Domini et salvatoris nostri promissa, fratres carissimi...

    f. 67

    Incipit du lemme biblique

    Nemo potest duobus dominis servire... (Mt. VI, 24).

    Incipit

    Divina lectio commemorat qualiter docuerit Dominus fideles suos cupiditatem...

    f. 161

    Incipit du lemme biblique

    Nemo potest venire ad me nisi Pater... (Joh. VI, 44).

    Incipit

    Magnae gratiae commendatio...

    f. 123v

    Incipit du lemme biblique

    Nisi abundaverit justitia... (Mt. V, 20).

    Incipit

    Textus evangelicus commemorat superius qualiter Dominus inter praecepta quae docuit...

    f. 123v

    Non minus etiam nunc laetari debemus quam hesterna (alias hesterno vel hesterno die) laetati sumus...

    f. 187

    Notandum autem quod semper loca rebus congruunt...

    f. 172

    ou : Pascha Christi, fratres dilectissimi, regnum...

    f. 186v

    Paschalis sollemnitas hodierna die concluditur et ideo, dilectissimi, hodie neophytorum habitus...

    f. 25v

    Passionem vel resurrectionem Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi, fratres dilectissimi, licet omnia Veteris Testamenti volumina...

    f. 182v

    Pentecostes, fratres carissimi, sanctitati vestrae ignota...

    f. 76

    Perpetui muneris, dilectissimi, refulsit hodie ornamentum...

    f. 79

    Incipit du lemme biblique

    Petite et dabitur vobis... (Mt. VII, 7)

    Incipit

    Dominus et Salvator noster ad caelestis regni gaudia...

    f. 43

    Potest movere infirmos auditores quod in capite lectionis hujus evangelicae...

    f. 72v

    Praedicante Domino in synagoga Judaeorum multa turba crediderit in eum...

    f. 105v

    Quamvis, dilectissimi, defuerit ipsius rei gestae ordo mirabilis...

    f. 76v

    Quia sancti Spiritus hodie, fratres carissimi (alias mei), celebramus adventum...

    f. 101v

    Quomodo qui intuebantur illum serpentem non peribant morsibus serpentum...

    f. 80

    Incipit du lemme biblique

    Respondens unus de turba... (Mc. IX, 16).

    Incipit

    Notandum autem quod semper loca rebus congruunt...

    f. 172

    Rogationes latine dicuntur postulationes a rogando eo quod debeatur...

    f. 41v

    Saluberrimo nos consilio, dilectissimi fratres, pio etiam...

    f. 72

    Salvator noster, dilectissimi, victo Diabolo per triumphum Crucis...

    f. 77v

    Sapientissimus Salomon, fons sapientiae, censor justitiae...

    f. 184v

    Scire et intellegere debemus, fratres carissimi, quia dies compunctionis...

    f. 49

    Incipit du lemme biblique

    Si diligitis me, mandata mea servate... (Joh. XIV, 15).

    Incipit

    Quia sancti Spiritus hodie, fratres carissimi (alias mei), celebramus adventum...

    f. 101v

    Si virum a daemonio liberatum, moraliter animum ab immunda cogitatione...

    f. 308

    Incipit du lemme biblique

    Sic enim Deus dilexit mundum... (Joh. III, 16).

    Incipit

    Quomodo qui intuebantur illum serpentem...

    f. 80

    Sicut e lectione evangelica, fratres carissimi, audivimus, Dominus et redemptor...

    f. 68v

    Incipit du lemme biblique

    Simile est regnum caelorum homini regi qui voluit rationem... (cf. Mt. XVIII, 23).

    Incipit

    Usitata res fuit Syris et maxime Palestinis...

    f. 191

    Sollemnitas diei praesentis non parvam habet gratiam festivitatis...

    f. 59

    Sollerter namque in Scripturis sacris adtendendum est...

    f. 137

    Incipit du lemme biblique

    Stetit Jesus in medio discipulorum... (Lc. XXIV, 36).

    Incipit

    Gloriam suae resurrectionis Dominus et redemptor noster...

    f. 39

    Surdus ille et mutus quem mirabiliter curatum...

    f. 206

    Incipit du lemme biblique

    Surgens Jesus de synagoga... (Lc. IV, 38).

    Incipit

    Si virum a daemonio liberatum moraliter animum...

    f. 308

    Textus evangelicus commemorat superius qualiter Dominus inter praecepta quae docuit...

    f. 123v

    Ubi Dominus sedens docuerit quando scribis et pharisaeis consedentibus...

    f. 304

    Unde et Dominus in Evangelio ait : Esto consentiens adversario tuo... (Mt. V, 25)...

    f. 127

    Incipit du lemme biblique

    Undecim discipuli abierunt in Galilaeam... (Mt. XXVIII, 16).

    Incipit

    Evangelica lectio, fratres carissimi, quam modo audivimus...

    f. 52v

    Usitata res fuit Syris et maxime Palestinis...

    f. 191

    Incipit du lemme biblique

    Vado ad eum qui misit me... (Joh. XVI, 5).

    Incipit

    Sicut e lectione evangelica, fratres carissimi, audivimus, Dominus et redemptor...

    f. 68v

    Veni ad nos, sancte Spiritus Patris et Filii, illabere sensibus nostris...

    f. 97

    Veniens Dei Filius in orbe non solum cum pharisaeis...

    f. 175

    ALANUS FARFENSIS -- Recensuit : Pars aestivalis. Excerpta
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- In Evangelium Johannis tractatus CXXIV (homiliae excerptae)
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Sermones. Sermones singuli
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Sermones (homiliae excerptae et excerpta)
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Sermones pseudoaugustiniani (C.P.L., nos 371-372, sermons Mai, Caillau et autres attribués à s. Augustin dans les mss.)
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Sermones spurii (s. app., C.P.L., n° 368, sermons dont l'auteur n'est pas identifié)
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Sermones spurii (excerpta)
    BEDA VENERABILIS (s.) -- Expositio in Evangelium Lucae (homiliae excerptae)
    BEDA VENERABILIS (s.) -- Expositio in Evangelium Marci (homiliae excerptae)
    BEDA VENERABILIS (s.) -- Homiliae
    CAESARIUS ARELATENSIS ep. (s.) -- Sermones singuli
    CAESARIUS ARELATENSIS ep. (s.) -- Sermones singuli (homiliae excerptae)
    CAESARIUS ARELATENSIS ep. (s.) -- Sermones singuli (excerpta)
    CAESARIUS ARELATENSIS ep. (s.) -- Compilationes : Sermones s. Augustini (remaniement)
    Catalan -- Additions marginales en latin et en catalan
    CHROMATIUS AQUILEIENSIS ep. (s.) -- Sermones
    DÉCORATION -- Décoration espagnole Catalogne, (XIe-XIIe s.)
    DÉCORATION -- Initiales filigranées, (XIVe s.)
    DÉCORATION -- Initiales ornées à la plume et rehaussées de couleur (ou peintes) (XIe-XIIe s.)
    Écriture espagnole -- Catalogne, (XIe-XIIe s.)
    Explicit probable d'un feuillet ou d'un cahier manquant -- [sub lege et]
    Explicit probable d'un feuillet ou d'un cahier manquant -- [et quia]
    HOMÉLIAIRES -- Vilabertran (abbaye, dioc. de Gérone)
    HOMÉLIAIRES -- De Tempore. Pars aestivalis (a Pascha)
    HOMÉLIAIRES -- Homiliaria carolina : Homiliarium dictum Liberianum (homiliae excerptae)
    Incipit probable d'un feuillet ou d'un cahier manquant -- [-nitatem adsumens...]
    Incipit probable d'un feuillet ou d'un cahier manquant -- [-tatur retro...]
    ISIDORUS HISPALENSIS (s.) -- De Ecclesiasticis officiis (homiliae excerptae)
    LEO Magnus I (s.), papa -- Sermones spurii (dont l'auteur n'a pas été identifié)
    LEO Magnus I (s.), papa -- Sermones vel tractatus (excerpta)
    « LUCULENTIUS » -- Compilator homilia singula
    MAXIMUS TAURINENSIS ep. (s.) -- Sermones vel homiliae spuriae (dont l'auteur n'a pas été identifié)
    NOAILLES (Adrien-Maurice, maréchal de) -- Possesseur
    Parchemin -- Restaurations anciennes par couture ou par collage de fragments de parchemin
    RELIURE -- Reliures XVIIe ou XVIIIe s. aux armes et chiffre royaux (cf. Catalogue général des mss. latins, Tables des t. III-VI, table analytique, pl. XXIV, motif 2)
    Titres, incipit ou explicit de couleur -- Rouge, en capitales mêlées d'onciales rehaussées de jaune vif (XIe-XIIe s.)
    VILABERTRAN (abbaye de), dioc. de Gérone -- Homéliaire à l'usage de

Life cycle of this book

Data sources