Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, NAL 1616

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q69173

Codicological aspects

  • Parchemin, 14 f., 250 × 165 mm, plusieurs mains. Comput et prognostica. Ce ms. formait jadis la première partie du ms. qui est aujourd’hui Orléans, BM, 15. Contient des gloses en breton aux f. 6r-7r

    (Source : Persée - DER-IRHT, LXXXIV)

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1. "Cursus lunae per XII signa..."
    F. 2v. "Statutum invenimus in concilio Romanorum ut nec ante XI kalendas aprilis nec post VII kalendas maii pascha non debeat fieri..." (A. Cordoliani, "Inventaire des manuscrits de comput ecclésiastiques conservés dans les bibl. de Catalogne", dans Hispania Sacra 5.9 (1952) p. 121-165) ; — "Quare fit bissextus et quomodo fit..." (P. McGurk, Catalogue of Astrological and Mythological Illuminated Manuscripts of the Latin Middle Ages IV: Astrological Manuscripts in Italian Libraries (other than Rome), London 1966, p. 65) ; — "Si nosse feriam hoc est diem septimane..."
    F. 3. "Quod datarum est hodie per dies anni..."
    F. 5v. "Ver a vertendo dicitur eo quods terram in flores vertit..."; — "Supputatio Eusebii Hieronimi. Ab Adam usque a[d] diluvium anni II. M. CC XLII..." [Ps. Julius Africanus, Excerpta ex libro generationis] (Mommsen, Chronica minora, 3, Berlin 1898, p. 78).
    F. 6. [Beda Venerabilis, De tempore ratione liber, c. I], "Cum ergo dicis unum minimum in leva digitum inflectens in medium palme artum infiges..." (CC SL, CXXIIIB, 1977, p. 251-252, n° 178; PL 50, col. 296-297); cf. W. M. Stevens, Bede's scientific achievement, Newcastle upon Tyne, 1985 (Jarrow Lecture 1985), p. 42 ; A. Cordoliani, "A propos du chap. premier du De temporum ratione de Bède", dans Le Moyen Age 54, 3, 3-4 (1948), p. 209-217. Il faut remarquer dans ce morceau plusieurs gloses linéaires en breton.
    F. 6v. "De alterius modi compoto. Est et alterius modi compotus articulatim decurrens...".
    F. 7. "Si vis scire per singuulas [sic] lune aetates..."
    F. 7v. "Dicito mihi unum diem qui habet XII incentiones..." ; — Vers sur le comput que se retrouvent dans d'autres mss (A. Cordoliani, Le comput... au Mont-Cassin, 1966, p. 77 n. 76 n° 10); — "Ratio spere phtagor. philosophi quam Epulegus descripsit..." Sphère de Pythagore ou d'Apulée (cf. L. Thorndyke, A History... of Science, I, 1929, p. 692; E. Wickersheimer, Figures médico-astrologiques des IXe, Xe et XIe s., p. 168-170, 172; J.-P. Rothschild, dans Bibliographie du Moyen Âge tardif, XVII 2007, n° 2989).
    F. 9. "Hi sunt dies solares per quos IIa initii luna decurrit per cyclum decennovenalis..."; — Sept vers sur les noms des jours de la semaine: "Prima dies Phoebi sacrato nomine fulget..." (A. Riese, Anthologia latina sive poesis latinae supplementum I-II (Leipzig 1894) n° 488; Munk Olsen, dans Revue d'Histoire des textes, 10 1980, p. 135 n° 81).
    F. 9v. "Hi sunt dies mensis solaris per quos XIIIIa luna decurrit in cyclo den. quomodo angelus dictavit Pachomio monacho..."; — Hieronimus invenit horologium, in duobus invenit, I. est in mensura pedum..."
    F. 10. "Sancta senodus ubi CCC et XVIII pontifices apud Nicenam civitatem Bithinae converunt [sic], inlustrante spiritu sancto, firmiter sanexerunt [sic] ut ab VIII idus martii..." (Cordoliani, "Inventaire des manuscrits de comput ecclésiastiques conservés dans les bibl. de Catalogne", art. cit.) ; — [Ratio de annis communibus] "Communium et embolismorum ratio ista est..." (Cordoliani, ibid.) ; — [De termino paschali] "Legimus in epistolis Grecorum quod post passionem apostolorum sanctus Pachomius abba in Aegipto cum monachiis [sic] suis..." (Cordoliani, ibid.).
    F. 10v-12. Lunaire : "Luna prima. Qui incenditur in ipsa sanabitur, et bona est in omnibus dare et accipere et nubere et navigere [sic] in mare et venderre et emere...", divination pour le jour de la lune (Svenberg, éd. cit., p. 23-29, ms. PA1 L).
    F. 12. "Incipiunt dies egyptiali [sic] qui in anno observandi sunt non itinere, non ambulare, non in vineam plantare, non causas sequantur, nec ullus homo ullum opus quod perfectum est faciat..." De diebus aegyptiacis (cf. L. Thorndyke, A History... of Science, I, 1929, p. 695; Thorndyke et Kibre, "Incipits of mediaeval scientific... Further addenda ans corrigenda", Speculum, 43 (1968), p. 78-114, cité p. 93); — "Tres dies maximi observandi sunt in anno per omnia, VIII kal. aprilis illo die lunis, agusto intrante illo die lunis..."; — "De suggesione formationis hominis in utero: VI dies in eodem calore fit, VIIII in sanguine, XII in cruore..." (cf. Thorndyke et Kibre, "Incipits of mediaeval scientific... Further addenda ans corrigenda", Speculum, 43 (1968), p. 78-114, cité p. 84).
    F. 12v. "Si in nocte fuerit ventus in nocte natalis Domini nostri Jhesu Christi, in hoc anno reges et pontifices peribunt...".
    F. 13. "De feria in terminis. Hoc ergo modo invenitur feria in terminis...".
    F. 14. "De ragono subjecto. Si nosse vis de quolibet infirmo...", De tetragona subjecto (cf. cf. L. Thorndyke, A History... of Science, I, 1929, p. 692; E. Wickersheimer, Figures médico-astrologiques des IXe, Xe et XIe s., p. 168-170, 172; Thorndyke et Kibre, art. cit., p. 78-114, cité p. 103); — "Ratio Pitagerae [sic] de infirmis sive de quacumque causa volueris scire ut si infauste sive feliciter eveniat cognoscas haec est...".
    F. 14v. "Trinitatis in amore alme individue consors quidem sacerdotum reminisceni [sic] Dominum, criminum preteritorum, futurorum operum..."; — "III observationes sunt que nobis requirende sunt in exploratione initii, I est si annus bissexti fuerit..."

Data Source: Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • 7v «Ratio spere Phtagor (!) philosophi qui (!) Epulegus descripsit. Ut de quacumque re scire volueris consulere — si Iovis XI, si Veneris XV » (avec figure et alphabet numérique). = Sphère d’Apulée/ Pythagore [éd. Wickersheimer 1914, 168-169 (avec reprod. de la figure) ; HMES, I, 676 n. 5 et 692 ; Wickersheimer 1966, 140bis (reprod.) ; Juste 2004, 111-112 (et éd. p. 124) ; Liuzza 2005, 38 ; Liuzza 2011, 70 n. 265]

    10v-12r «Luna prima qui incenditur in ipsa sanabitur et bona est in omnibus, dare et accipere et nubere — (Luna XXX) aut non vivet periculo mortis habebit » . = Lunarium [HMES, I, 681 n. 1 ; éd. Svenberg 1936, 24-83 ; éd. Svenberg 1963, 23-29 ; TK, 838 ; Weisser, 52 ; DiTommaso, 426 ; Liuzza 2011, 70 n. 265]

    12r «Incipiunt dies Egyptiali qui in anno observandi sunt. Non itinere, non ambulare, non in vineam plantare — Dec‹embri› quod facit dies X et antequam exeat dies VII » . = Jours égyptiens [HMES, I, 676 n. 5, 685 n. 2 et 695 ; éd. Wickersheimer 1966, n° 92.3 ; MMLB, 133 ; Liuzza 2011, 70 n. 265]

    12r «Tres dies maximi observandi sunt in anno per omnia, VIII kal. Apr‹ilis› illo die Lunis — ante XL dies morietur. Item dies Egyptiorum maledictus est populus Egyptiorum cum fharaone » . = Jours égyptiens (trois lundis périlleux) [HMES, I, 676 n. 5, 685 n. 2 et 695 ; éd. Wickersheimer 1966, n° 92.3 ; MMLB, 133 ; Liuzza 2011, 70 n. 265]

    12v «Si in nocte fuerit ventus in nocte natalis Domini nostri Jhesus Christi in hoc anno reges et pontifices peribunt — Si in nocte XII fuerit ventus, reges in bello peribunt » . = Pronostics d’après l’apparition du vent dans la nuit de Noël et dans les onze nuits suivantes [HMES, I, 678 n. 3 ; M. Cesario, «The Shining of the Sun in the Twelve Nights of Christmas » , in Saints and Scholars. New Perspectives on Anglo-Saxon Literature and Culture in Honour of Hugh Magennis, S. McWilliams, Cambridge, 2012, p. 195-212 (p. 207)]

    14r «De ragono (!) subiecto. Si nosse vis de quolibet infirmo in quacumque infirmitate decentus fuerit — sic consulere volueris reperies. Ratio Pitagerae (!) de infirmis sive de quacumque causa volueris scire ut infauste sive feliciter eveniat cognoscas haec est » (avec figure et alphabet numérique). = Tétragone sujet [éd. Wickersheimer 1914, 172 (et reprod., p. 173) ; HMES, I, 676 n. 5 et 692 ; reprod. Wickersheimer 1966, 142bis ; Tolles, 54 n. 12 ; Juste 2004, 111 n. 34 ; MMLB, 133 ; Liuzza 2011, 70 n. 265].

Texts in this manuscript

Data Source: Manuscripta medica

Anonyme : De diebus aegyptiacis [Latin].

  • Related work : De diebus aegyptiacis
  • Folios : 12r
  • Auteur du texte : Anonyme
  • Incipit : Incipiunt dies egyptiaci qui in anno observandi sunt

Anonyme : De formatione hominis in utero [Latin].

Anonyme : De tetragono subiecto [Latin].

Former owners

Formerly part of

Origin

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • R. C 8070 (36)

Data Source: Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • Libri

Notes

Data Source: Biblissima

  • D. Juste, Catalogus Codicum Astrologorum Latinorum. II. Les manuscrits astrologiques latins conservés à la Bibliothèque nationale de France à Paris (Documents, études et répertoires de l'Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 84), Paris, 2015, p. 267-268 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2015_cat_84_1)

Bibliography

    • Delisle 1888, p. 76-78
    • Wickersheimer 1966, p. 140-142 (n° 92)
    • Mostert, p. 243-244 (n° 1259-1260).

Life cycle of this book

Data sources