Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 7292

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q65787

Collection IIIF

Manifestes IIIF dans cette collection

Type de numérisation non spécifié

Numérisation intégrale

Aspects codicologiques

  • Papier, 357 f., plusieurs mains (voir aussi BnF, lat. 7287). Astrologie et astronomie surtout : Jean de Lignères, canons des tables alphonsines (1ra-25r), incluant Henricus Selder, table d’étoiles pour 1340 (13r-13v) ; tables astronomiques et canons (25v-26v) ; texte sur les éclipses (28r-28v) ; table d’étoiles fixes des tables alphonsines (30r-41v) ; Thomas d’Aquin, De occultis operationibus naturae (44r-45v) ; Geber, Liber super Almagesti (Prologue, 49r-51r) ; comm. sur Euclide, Elementa (188r-245v) ; Euclide, Elementa, VII-X. 24 (247r-267v) ; Robert Grosseteste, De sphera (276bisva-281ra) ; Sacrobosco, De sphera (281ra-287vb) ; Ps.-Jean de Séville, Practica astrolabii (292va-296vb) ; Ps.-Messahallah, De compositione astrolabii (296vb-300va) ; Jean de Lignères, Algorismus de minutiis (300va-304vb) ; Ptolémée, Almageste (334r-345v, extraits) ; lettre de Pierre d’Ailly à Jean Gerson, 1419 (357r-357v). Blancs : 29r, 42v, 48v, 51v-52v, 68v-73v, 182r-187r, 246r-246v, 305r-305v, 329v

    (Source : Persée - DER-IRHT, LXXXIV)

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • 1.° Problemata astronomica . — 2.° Nomina stellarum fixarum , Tornaci verificatarum per Henricum Selder anno 1340. — 3.° Stellatio formarum tam septentrionalium, quàm meridionalium . — 4.° Determinatio B. Thomae de impressione coelestium corporum ; ad quemdam Militem. — 5.° Scholium de cometis secundùm Magistrum Petrum de Monte Altino . — 6.° Scholium de geometricis theorematibus necessariis ad motus coeli cognoscendos . — 7.° Tractatus de directione et projectione radiorum et aspectuum : per Matthaeum de Gravumbertis , Archidiaconum Parmensem. — 8.° Liber completus de judiciis stellarum , quem composuit Aly, filius Abenragel . — 9.° Euclidis elementorum libri decem priores : nonnulla desiderantur. — 10.° Libellus de varietatibus naturae humanae , ex cursu planetarum et signorum effectibus cognoscendis. — 11.° Libellus de praeservatione ab epidemia ; compilatus per Magistrum Maynum de Maynariis , Mediolanensem Physicum. — 12.° Joannis de Sacroboscotractatus de sphaera . — 13.° Astrologia Magistri Arnaldi de Villanova . — 14.° AstrolabiumJoannis Hispalensis . — 15.° Practica astrolabii : authore anonymo. — 16.° Algorismus de minutiis . — 17.° Liber anaglypharum astronomiae : authore Nicolao de Dacia , Hungaro, ordinis Praedicatorum. — 18.° Fragmentum commentarii in almagestum Ptolemaei . — 19.° Trilogium astrologiae theologizatae , cum commentariolo, epilogo et doctrinis ; à Joanne de Gersono , Cancellario Parisiensi, Lugduni compilatum. — 20.° Ejudem libellus contra superstitiosam dierum observationem , Lugduni compilatus. — 21.° Petri de Alliaco , Episcopi Cameracensis, epistola ad Joannem Gerson, de eodem argumento . Saeculo decimo quinto videtur exaratus.

Source des données : Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • 29v (ajouté par l’anonyme lyonnais) Notes sur la nature des planètes et des étoiles fixes

    43r-43v «Nota rem occultam et secretam de proprietatibus stellarum fixarum et respiciendum est ad eas in errectione figurarum, et sunt rimodi. Fortissimus occultus iuvans — stellis fixis in eodem minuto nature sue contrarius » (avec notes sur les planètes de la même main, marge inférieure du f. 43v et continuées au f. 42r) [TK, 568]

    45v Thomas d’Aquin, De iudiciis astrorum [Boudet 1997-1999, II, 97 n. 43]

    46r-48r Petrus de Monte Alcino, Questio de significationibus cometarum [TK, 1634 ; Boudet 1997-1999, I, 480 n. 37, 531 n. 4 et II, 152]

    53r-68r Matheus de Guarimbertis, De directione et proiectione radiorum et aspectuum [HMES, III, 768 ; TK, 1031 et 1032 ; Boudet 1997-1999, I, 474 n. 26 et II, 151]

    74r-74v (ajouté par l’anonyme lyonnais) Notes sur les interrogations, les nativités, les noms d’anges, etc.

    75r-179v Haly Abenragel, De iudiciis astrorum (Livres I-III) [Boudet 1997-1999, I, 403 n. 41a]

    187v (ajouté par l’anonyme lyonnais) Deux horoscopes de révolution pour 1472

    268ra-272vb Liber Albandini [TK, 339]

    273ra-276rb Maynus de Mayneriis, De preservatione ab epidemia [TK, 1506 ; Boudet 1992, 264 et n. 37 ; Boudet 1997-1999, I, 502 n. 76 et II, 151]

    276va-276bisva «Intitulatur eo quod destructionem factam a maiori — omnem dolorem tollit ut cruorem deterit (?) probatum est » (texte sur les plantes planétaires, raturé)

    287va-289bisra Astronomia Ypocratis (trad. Guillaume de Moerbeke) [TK, 1379 ; Kibre, 103 ; Boudet 1997-1999, I, 172 n. 44a ; Giralt 2006, 16]

    289bisva-290ra Alkindi, De radiis (fragment) [Giralt 2006, 16]

    290va-292va Arnaud de Villeneuve, Introductorium ad iudicia astrologie quantum pertinet ad medicinam [Boudet 1997-1999, I, 466 n. 11a, 521 n. 107 et II, 147 ; Giralt 2006, 16]

    300va «Nota quod almicantarath sunt circuli ymaginati — inter puncta veri orientis et occidentis sublata medietate » (pour retrouver un objet perdu au moyen de l’astrolabe)

    306r-328v Nicolas de Dacie, Liber anaglipharum astronomie (Livre I) [HMES, IV, 680 ; Boudet 1997-1999, I, 312 n. 140, 314 n. 146, 465 n. 9 et 571 n. 65]

    346r-353v Jean Gerson, Tricelogium astrologie theologizate [Glorieux, X, xii ; Boudet 1997-1999, I, 548 n. 33a et II, 97 n. 43, 146 et 149]

    354r-356r Jean Gerson, Contra superstitiosam dierum observantiam [TK, 277 ; Glorieux, X, xiii ; Boudet 1997-1999, I, 547 n. 29d et 548 n. 33a]

    356r-357r Jean Gerson, Contra superstitionem sculpture Leonis [TK, 276 ; Glorieux, X, xiii ; Boudet 1997-1999, I, 548 n. 33a, 549 n. 33b et II, 149].

Textes du manuscrit

Source des données : Manuscripta medica

Matthaeus de Guarimbertis (13..-14..) : De directionibus et de aspectibus et de radiis [latin].

  • Œuvre associée : De directionibus et de aspectibus et de radiis
  • Feuillets : 53r-68r
  • Auteur du texte : Matthaeus de Guarimbertis (13..-14..)
  • Incipit : Per radios et aspectus planetarum et stellarum...
  • Explicit : ... supérius in quarto capitulo. Deo gratias. Explicit tractatus de directione et proiectione radiorum et aspectum per magistrum de Guarimbertis de Parma archidiaconum partonensem zartium et médicine docorem compositus.

Maynus de Maynis (129.-1368?) : De preservatione ab epidemia [latin].

  • Œuvre associée : De preservatione ab epidemia
  • Feuillets : 273ra-276rb
  • Auteur du texte : Maynus de Maynis (129.-1368?)
  • Incipit : Incipit libellus de preservacione ab epydemia per magistrum Maynum de Maynarium de Mediolano. Simile est opus stellarum in hoc mundo...
  • Explicit : ... et ideo nominatur gloria inestimabilis etc.

Intervenants

Autres intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • sud de la France (J. Lequeur a copié les f. 1-26, 30-48, 53-68, 75-179v et 346-357, et Iacobus Boullenc ou Boulleuc a copié les f. 268-304 à Avignon, cf. f. 304v)

    (Source : Persée - DER-IRHT, LXXXIV)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • anonyme lyonnais dans les années 1470 (qui a annoté le volume en divers endroits et ajouté certains textes, notamment aux f. 29v, 74r-74v et 187v) ; Simon de Phares ; François Ier

Notes

Source des données : Biblissima

  • D. Juste, Catalogus Codicum Astrologorum Latinorum. II. Les manuscrits astrologiques latins conservés à la Bibliothèque nationale de France à Paris (Documents, études et répertoires de l'Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 84), Paris, 2015, p. 83-84 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2015_cat_84_1)

Bibliographie

    • CCMB IV, p. 336
    • Thorndike 1957, p. 121-125
    • Mss datés, II , p. 514
    • Dondaine/Shooner, III, p. 235
    • Busard/ Folkerts, I, p. 71-72
    • Boudet 1994, p. 36-52 (avec reprod. des f. 309r et 355r, planches VII-VIII).

Vie du livre

Sources des données