Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 776

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q66176

  • Nom d'usage :
    • graduel de gaillac
  • Titre attesté :
    • Graduale Albiense [Graduel à l'usage de l'Abbaye Saint-Michel]. Gaillac
  • Autre forme de la cote :
    • Département des manuscrits, Latin, 776
    • Bibliothèque nationale de France. Département des manuscrits -- Manuscrit. Latin 776
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 776
    • Paris. BnF, Latin 776
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Écriture :
    • Texte dans une écriture caroline. Le titre de chaque fête ou commémoration est dans une écriture caroline de gros module avec des capitales. Mélodies liturgiques en notation neumatique diastématique aquitaine à l'encre noire et rouge.
  • Décoration :
    • Décoration : Au f. 1 v° calligramme à l'encre rouge au sein duquel a été copié le carmen « Organa quae dedit ipse tuo » à l'encre noire. Au f. 5 initiale historiée « A » (Ad te levavi animam meam) avec le Christ en buste style aquitain placée au cœur d'un rectangle orné de motifs végétaux et géométriques rehaussés de bleu, rouge, vert, jaune et violet. Initiales ornées de motifs végétaux et géométriques rehaussées de jaune, vert, rouge et violet (ff. 4 v°, 6, 7 v°, 13 v°, 15, 19, 20, 31, 35 v°, 40, 43 v°, 47 v°, 50 v°, 54 v°, 59, 71 v°, 76, 89, 90, 92, 98, 101 v°, 103, 116, 118, 120 v°, 123, 139, 149). Les différentes parties de la messe sont rubriquées : « Of » pour offertoire ; « psa » pour prosa ; « com » pour communion.
  • Composition :
    • 1 garde de papier + 2 gardes de parchemin + 154 feuillets (f. 154 intercalé au XII siècle) + 2 gardes de parchemin + 1 garde de papier.
  • Dimensions :
    • 410 x 270 mm (just. 300 x 18mm).
  • Aspects codicologiques :
    • 1 garde de papier + 2 gardes de parchemin + 154 feuillets (f. 154 intercalé au XIIe siècle) + 2 gardes de parchemin + 1 garde de papier 410 x 270 mm (just. 300 x 18mm).

Manifeste IIIF

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • L'incipit des séquences est entre parenthèses et, pour certaines d'entre elles, suivis d'une référence : « AH, n° » relevé dans le répertoire Analecta Hymnica.

    1) (ff. 2-15) Propre du temps

    (f. 2) « Alleluia. Regi sua omnia regenti » (f. 2 v°) « In Sancto Pentecosten » (Sancti Spiritus adsit nobis gratia. AH 53, n° 70 ; Candida tu quia supra lilia)

    (f. 3) Neuf antiennes pour le temps de l'avent ; (f. 5 v°) [Dominica IIII ante natalem Domini] (Invocavi te exaudi me aeterne rex. AH 49, n° 598) ; (f. 6) « Dominica III ante natale [sic natalem] Domini » (De caelo Deus humana petens salus. AH 49, n° 603) ; « Alia prosa » (De caelo plebem hanc miserere. AH 49, n° 601) ; (f. 7) « Idus decembris. Natalis sanctae Luciae virginis » (Lucis auctoris celsas laudes pangamus ; Virginales resonemus iugiter laudes) ; (f. 7 v°) « Dominica II ante natale [sic natalem] Domini » (Facinora plebi tue relaxare venisti ; Da nobis potenti in caelis in terris) ; (f. 8) « Feria IIII. Statio ad Sanctam Mariam Majorem » ; (f. 8 v°) « XII kalendas januarii. Natalis sancti Thome apostoli » ; (f. 9 v°) « Feria VI. Statio ad apostolos » ; (f. 9 v°) « Sabbato in XII lectiones. Statio ad sanctum Petrum » (In plebem electam suscipe redemptor. AH 49, n° 608) ; (f. 10 v°) « Dominica I ante natalis [sic natalem] Domini » (In crepare [sic concrepare] opimo studeto cantu Domino. AH 49, n° 609) ; (f. 11) « VIIII kalendas januarii. Vigilia natalis Domini » (Preparavit haec conditor solis atque ; Preparavit aeternus et clemens. AH 49, n° 612) ; (f. 12) « De I gallu. Statio ad Sanctam Mariam » ; « De luce. Ad sanctam Anastasiam » (Mirum fecti Dominus contempnendo) : « Ad processionem antiphonas » ; (f. 13 v°) « In die ad missam majorem. Statio [ad] sanctum Petrum » (Natus est nobis hodie parvulus filius ; Multas [sic Multis] locutionibus meditare pharie [sic] ; Natus est nobis Dominus ipse ; Dextera Dei cum Patre sempiterno. AH 49, n° 619).

    2) (15-18) Propre des saints

    (f. 15) « VII kalendas januarii. Natalis sancti Stephani » ; (f. 16) « VI kalendas januarii. Natalis sancti Johannis evangelistae » ; (f. 16 v°) « In die ad missam majorem » (Florebit felix sempiternis gaudiis coronatus ; Florebunt sancti requie caeli potiti. AH 49, n° 633) ; (f. 17 v°) « V kalendas januarii. Natalis sanctorum Innocentum » ; (f. 18) « II kalendas januarii. Natalis sancti Silvestri papae ».

    3) (ff. 18 v°-22) Propre du temps

    (f. 18 v°) « Kalendas Januarii. Octabam Domini. Ad Sanctam Mariam » ; (f. 19) « Dominica I post natalem Domini. Statio ad Sanctam Mariam » ; (f. 19 v°) « VIII idus januarii. Epiphania Domini » ; (f. 20) « Dominica I post Epiphaniam » (Veritas istam salvando turmam. AH 49, n° 622 ; Veritas cum Christo permanet in secula) ; (f. 21) « XVIIII kalendas Februarii. Sancti Felicis in Pincis » ; (f. 21 v°) ; « Dominica II post Epiphaniam Domini » (Labia nostra silescit lingua factori ; Labia sacra moderata summi Patris dextera ; O Deus omnipotens verax, fide).

    4) (ff. 22 v°-31 v°) Propre des saints

    (f. 22 v°) « XVII kalendas Februarii. Natalis sancti Marcelli papae » (In conspectu Dei excelsi patris ; In conspectu meo pleno gratie) ; « XV kalendas Februarii. Natalis sanctae Priscae » ; (f. 23 v°) « XIII kalendas Februarii. Natalis sanctorum Fabiani et Sebastiani » ; (f. 24) « XII kalendas Februarii. Natalis sanctae Agnetis » ; (f. 24 v°) « Dominica III post Epiphaniam » ; (f. 25) « XI kalendas Februarii. Natalis sancti Vencentii » ; (f. 25 v°) « VIII kalendas Februarii. Conversio [sic convertio] sancti Pauli » ; (f. 26) « V kalendas Februarii. Sancta Agnes [et] sancta Secunda » (Intende virgo Israhel. Sit tibi ; Et in te proles virginum hunc Simeon ; Et regna benedicta inter mulieres) ; (f. 26 v°) « In Purificatione Sancte Marie » (Laudum Deus tuorum votorum digneris ; Psallens talia laudes et melos ; Post paternis verbis partum virgo) ; (f. 28) « Nonis Februarii. Natalis sanctae Agatae » ; (f. 28 v°) « XVI kalendas marcii. Natalis sancti Valentini » ; (f. 29) « VIII kalendas marcii. Cathedra sancti Petri » ; (f. 29 v°) « IIII kalendas marcii. Natalis sancti Gregorii » ; (f. 30) « XII kalendas aprili [sic aprilis]. Translatio sancti Benedicti » ; (f. 30 v°) « VIII kalendas aprili [sic aprilis] Annunciatio Sanctae Mariae » ; (f. 31) « In LXX. Statio ad sanctum Laurentium » (Audivit auris begnina superbis corda).

    5) (ff. 31 v°-78 v°) Propre du temps

    (f. 31 v°) « Dominica LX. Statio ad sanctum Paulum » (Gloria tua rex qui es lux) ; (f. 32 v°) « Dominica L. Statio ad sanctum Petrum » (Cor meum tu elegis precepta ; Cor nostrum reple tuo lumine sapientiae) ; (f. 33) Feriae IIII ad VI [Feria IIII prosa : Decori meo oro ad Domino] ; (f. 34 v°) « In XL antiphonas » ; (f. 35) « Dominica in XL. Statio ad sanctum Johannem in Lateranis » (Liberabo eos dicit Dominus omnipotens) ; (f. 36 v°) Feriae II ad VI ; (f. 38 v°) « Sabbato. In XII lectiones » (hymnus : Benedictus es in firmamento coeli ; prosa : Et non egrediebar rex aeterne) ; (f. 40) « Dominica. Vacat » ; (f. 41 v°) Feriae II ad VI ; (f. 43 v°) « Sabbato. Statio ad sanctum Marcellinum » ; « Dominica III in XL. Statio ad sanctum Laurentium » (Semper Jhesu rex pie exaudire) ; (f. 44 v°) Feriae II ad VI ; (f. 46 v°) « Sabbato. [Statio] ad sanctam Susannam » (In justitia a longe sit a terra largire ; In justicia geenna [sic geena] vicina que fidelium ; In justitia Deum magnum verum) ; (f. 47 v°) « Dominica ad Hierusalem » (In Iherusalem tua virtute et laudes tue) ; (f. 48) Feriae II ad VI ; (f. 50) « Sabbato » (f. 50 v°) « Dominica in Passione Domini. Statio ad sanctum Petrum » (f. 51 v°) Feriae II ad VI [Feria II prose : Ossa benedicta omnium lingue exaudi ; Feria III prose : Exaudivit Dominus de caelo vocem ; feria V proses : Angelico adorando seculorum perpetuo ; Hierusalem civitatis magne in hac] ; (f. 54 v°) « Dominica in ramis palmorum » (hymne : Gloria laus et honor tibi sit. AH 50, n° 117) ; (f. 58) Feriae II ad VI ; (f. 67) « Incipit letaniae » ;(f. 71) « Dominica in Pascha. Stacio ad Sanctam Mariam » (Laetus aeter [aether] Stellifer Laudat. AH 49, n° 437 ; Pascha nostrum rex Resurrexit et ad Patrem) ; (f. 72 v°) Feriae II ad VI ; (f. 75) « Sabbato. Statio ad sanctum Johannem » ; (f. 75 v°) « Dominica prima post albas » à (f. 78 v°) « Dominica V post albas » [Dominica IIII prose : Cur reticendo silescit lingua factoris].

    6) (ff. 79-82 v°) Propre des saints

    (f. 79) « XVIII kalendas maii. Natalis sanctorum Tiburcii et Valeriani et Maximi » ; (f. 79) « VIII kalendas maii. Sancti Georgii » ; (f. 80) « IIII kalendas maii. Natalis sancti Vitalis » (Beate martir tu prebe quae abi rogamus ; Hic est vere martir qui propter amorem ; Suscipe clemens preces voto supplici) ; (f. 80 v°) « Kalendas maii. Natalis apostolorum Philippi et Jacobi » ; « Nonis maii. Natalis sanctorum Alexandri, Venti, Theodoli » ; (f. 81) « Eodem die. Inventio Sancte Crucis » (Laudetur omnis tibi caterva cunctipotens ; O quam lignum pretiosum ubi ; Dicite cori cuncti et psallite ; Hic vir dux polorum viscera ; Protege dominator Domine tuisque famulis) ; (f. 82) « VI idus maii. Sanctorum Gordiani et Epimachi » (Mirabilis atque laudabilis colendus que nimis) ; « IIII idus maii. Sancti Pancrati ».

    7) (ff. 83-95) Propre du temps

    (f. 83) « Feria II in rogationes. Antiphonas » ; (f. 84) « Feria tercia : antiphonas » ; (f. 88) « In litania majore. Ad sanctum Laurentium » ; (f. 88 v°) « In vigilia Ascensionis Domini » ; « In die Ascensionis Domini. Ad sanctum Petrum » (Quem Patris ad dexteram sedentis ; Rogo te Pater alme queso clemens ; Adest nempe die luciflua ; Per quem cuncte subsistunt caelique terrae) ; (f. 89 v°) « Dominica I post Ascensionem » ; (f. 90) « XIIII kalendas junii. Sancte Potenciane » : « III kalendas idus junii. Dedicatio Basilicae Sanctae Mariae ad martires » ; (f. 91 v°) « VIII kalendas junii. Sancti Urbani episcopi » ; « In vigilia Pentecosten » ; (f. 92) « Dominica in Pentecosten. Statio ad sanctum Petrum » (Hemanuhel reple pectora nostra paracliti ; Pentecostes promissos caelos spiritus adveniens ; Cantans divinus loquentes varus linguis ; Adorientem concendit Xpistus ad astra) ; (f. 93 v°) Feriae II ad VI ; (f. 95) « Sabbato in XII lectiones. Benedictio ».

    8) (ff. 95 v°-124 v°) Propre des saints

    (f. 95 v°) « IIII idus juni. Sanctorum Marcellini et Petri » ; « VI idus juni. Sancti Medardi episcopi » ; (f. 96) « V idus juni. Sanctorum Priosi et Feliciani » (Cuncta caterva archangelorum apostolorum) ; (f. 96 v°) « II idus juni. Sanctorum Basilidis, Cyrini, Naboris, Nazarii ».

    (f. 97) « XVI kalendas julii. Sanctorum Cyrici et Jolete [sic Julitae] » ; « XIIII kalendas julii. Sanctorum Marci et Marcelliani » (Prome ei itor piam digna Domino ; Cantemus eia Domino jocunda & decora ; Fulgebunt justi in conspectu Dei ; Fulgebunt semper ovantes et gaudemunt justi) ; (f. 97 v°) «XII kalendas julii. Sancti Gervasii » ; « VIIII kalendas julii. Vigilia sancti Johannis Baptistae » ; « In prima missa de nocte » ; (f. 98 v°) « In die ad missam » (Nomen ejus Johannes quod vocatum est ab angelo ; Oramus te o beate Baptista ; Et sicut liliorum candor in gloria splendebit) ; (f. 99 v°) « VI kalendas julii. Sanctorum Johannis et Pauli » ; (f. 100) « IIII kalendas julii. Natalis sancti Leonis papae » ; (f. 100 v°) « Eodem die vigilia sancti Petri apostoli » ; (f. 101 v°) « In natale sancti Petri apostoli » (Tunc electus hac verus apostolus est ; Beatus et gloriosus Petrus cui elegit Dominus) ; (f. 103) « II kalendas julii. Natalis sancti Pauli apostoli » ; « VI idus julii. Natalis sanctorum Processi et Martiniani » ; (f. 103 v°) « VI idus julii. Sanctorum VII fratres » ; (f. 104) « V idus julii. Translacio sancti Benedicti » (Laudetur alma fidelium ec[c]lesia ; Justus et probitate dignus germina pacis) ; (f. 104 v°) « II idus julii. Octave apostolorum ».

    (f. 104 v°) « XII kalendas augusti. Natalis sanctae Praxidis virginis » (Jhesus enim pro pecatis venit ; Alta caelorum sublima sedens in monte) ; (f. 105) « X kalendas augusti. Sancti Appolonaris episcopi » ; (f. 105 v°) « VIII kalendas augusti. Natalis sancti Jacobi » ; « IIII kalendas augusti. Sanctorum Felicis, Simplici, Faustini et Beatricis » ; (f. 106) « III kalendas augusti. Sanctorum Abdonis et Sennis » ; « IIII nonas augusti. Sancti Stepha[ni] papae » ; « III nonas augusti. Invencio sancti Stephani martyris » ; (f. 106 v°) « VIII idus augusti. Natalis sancti Christi » ; « Eodem die. Felicissimi et Agapiti » ; « VI idus augusti. Sancti Cyriaci » ; (f. 107) « V idus augusti. Vigilia sancti Laurentii » ; « IIII idus augusti. Natalis sancti Laurentii » ; (f. 107 v°) « III idus augusti. Sancti Tiburcii » ; « Idus augusti. Natalis sancti Ypoliti martiris ».

    (f. 108) « XVIII kalendas septembris. Sancti Eusebii » ; « XVIII kalendas septembris. Adsumptio Sanctae Mariae » (O precellentissima Virgo Maria qui ; Hodie assumpta sancta cum agmina ; Regnat in sede lucida decorataque alma corus fulget ; Quo palme acceptaque annuntio Gabrihel angelo ; Hodie virginem regine Mariam sidereus) ; (f 109 v°) « XVI kalendas septembris. Octava sancti Laurencii » ; (f. 110) « XV kalendas septembris. Sancti Agapiti martiris » ; « XI kalendas septembris. Natalis sanctorum Timotei et Siphoriani » ; « VIIII kalendas septembris. Sancti Bartolomei apostoli » (Ornata canabus haec festa sacra ; Venite filii lucis aeterne ad meo ; Musica perstrepat ampla canora sursum) ; (f. 110 v°) « V kalendas septembris. Sancti Ermetis martiris » ; (f. 111) « IIII kalendas septembris. Sanctae Sabinae » ; (f. 111 v°) « Eodem die. Decollacio sancti Johannis Baptistae » ; (f. 112) « III kalendas septembris. Sanctorum Felicis et Audacti » ; « Kalendas septembris. Sancti Prisci martiris » ; (f. 112 v°) « VI idus kalendas septembris. Nativitas Sanctae Mariae » ; (f. 113 v°) « V idus kalendas septembris. Sancti Gurgoni martiris » ; (f. 114) « III idus kalendas septembris. Sanctorum Proti et Iacincti ».

    (f. 114) « XVIII kalendas octobris. Exaltacio Sanctae Crucis » (Et lignum Crucis benedictum in quo Deus) ; (f. 115) « Eodem die. Cornelii et Cipriani » ; « XVII kalendas octobris. Sancti Nicomedis » ; « XVI kalendas octobris. Natalis sanctae Eusemiae » ; (f. 115 v°) « XII kalendas octobris. Vigilia sancti Mathei evangelistae » ; (f. 115 v°) « XI kalendas octobris. Natalis sancti Mathei » ; « V kalendas octobris. Natalis sanctorum Cosme et Damiani » ; (f. 116) « IIII kalendas octobris. Vigilia sancti Mikahelis » ; « In die ad missa » (Et ecce angelus apparuit que in monte) ; (f. 117 v°) « Nonus octobris. Sancti Marci papae » ; « VII idus octobris. Sanctorum Dionisii, Rusticii et Eleutherii » ; « II idus octobris. Sancti Calisti papae ».

    (f. 118) « XV kalendas novembris. Sancti Luce evangelistae » ; « Vigilia apostolorum Simonis et Judae » ; « V kalendas novembris. Apostolorum Simonis et Judae » ; « II kalendas novembris. Vigilia omnium sanctorum » ; « Kalendas novembris. Natalis omnium sanctorum » ; (f. 119) ; « V idus novembris. IIII coronato » ; « V idus novembris. Sancti Theodori » (Alleuiata Christe lumine clara illustra ; Letando sublimabitur justus fulgidus ; Caelica sidus fulgae rutila orbis) ; « III idus novembris. Natalis sancti Martini episcopi » ; (f. 120) « Eodem die. Sancti Menne martiris » ; « Alium in Sancti Martini officii » ; (f. 121) « I idus novembris. Sancti Briccii episcopi » ; « X kalendas decembris. Sanctae Ceciliae ».

    (f. 121 v°) « VIIII kalendas decembris. Natalis sancti Clementis episcopi » ; « Eodem die. Sanctae Felicitatis » ; (f. 122) « VIII kalendas decembris. Natalis sancti Grisogoni » ; « III kalendas decembris. Sancti Satanini » ; « Item alium officium » ; (f. 122 v°) « Eodem die. Vigilia sancti Andreae apostoli » ; (f. 123) « II kalendas decembris. Natalis sancti Andreae » ; « In vigilia Pontificis » ; « In ordinatione Pontificis » ; (f. 124) « In natale sanctae Felicitatis ».

    9) (ff. 124 v°-138) Propre du temps

    (f. 124 v°) « Dominica I post Pentecosten » à (f. 133 v°) « Dominica XXII post Pentecosten » [Proses : Dominica VII : Pater filius spiritusque ; Ei ab insurgentes qui me ; Vide Domine super me quoniam iniquitates ; Dominica XXI : Per te salvati erimus judexque ; In defessas [sic excelsas] voces assidue precamur] ; (f. 134) « De Trinitate officium » (Trinitas hunitas que indivisa qui contines) ; (f. 136) « De nubtiis officium » ; « In agenda mortuorum ».

    10) (ff. 139-142) Antiennes pour les rogations

    (f. 139) « Incipiunt an aestati temporis » ; (f. 140) « De sapientia antiphonae » ; (f. 141) « De mortalitate antiphonae » ; (f. 141 v°) « Ad pluviam post ulandam [sic] » ; (f. 142) « Pro nimia pluvia antiphonae » ; « Ad reliquias deducendas ».

    11) (f. 142 v°-145 v°) Antiennes pour le propre et le commun des saints

    (f. 142 v°) « De martyrum [sic martyribus] » ; (f. 143) « De confessorum [sic confessoribus] antiphonae » ; « De virginum [sic virginibus] antiphonae » ; (f. 144) « Ad suscipiendum regem » ; « Ad barbas todendas » ; (f. 144 v°) « In itenere antiphonae » ; (f. 144 v°) « De Innocentium [sic Innocentibus] » ; (f. 145) « In natale Gervasii et Protasii » ; « In natale sancti Salvi episcopi » ; « In natale sancti Martini antiphonae » ; (f. 145 v°) « De virginum [sic virginibus] » ; « De confessorum [sic confessoribus] » ; « In natale omnium sanctorum » (Ad te rex sabaoth qui summa ; O quam splendidium quam gloriosum est ; Ad quo patriarchis prophetis apostolisque cunctis).

    (f. 147-155 v°) « Incipiunt nunc versi de thonis eulogia concarminae aediti ».

    (f. 147) incipit « Pange camena ex tollens vocibus » à (f. 155 v°) explicit « Venite exultemus Domino ».

    Séquences

Textes du manuscrit

Source des données : Mandragore

Enluminures et décors

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Historique : Ce graduel a été rédigé à l'usage de l'abbaye bénédictine Saint-Michel de Gaillac durant la deuxième moitié du XIe siècle. Il comporte une notation aquitaine. Présence d'un tonaire toujours en notation aquitaine (voir bibliographie : Véronique Dubois Le tonaire noté du manuscrit de Gaillac Paris, Lat. 776). Par ailleurs, cette abbaye bénédictine conserve une relique de saint Benoît comme le souligne la présence de la fête « Translatio sancti Benedicti » (ff. 30 et 104). Ce manuscrit comprend également la vigile et la messe de saint Michel (ff. 116-117 v°) qui très certainement se rapportent à la commémoration du saint patron de cette abbaye. Aussi, la présence de ces deux fêtes permet-elle d'entériner l'attribution de ce livre liturgique à l'abbaye bénédictine Saint-Michel de Gaillac au lieu d'un éventuel usage destiné à la cathédrale d'Albi comme l'indique son titre « Graduale Albiense ».

    Ce graduel a été acheté par Jean-Baptiste Colbert à Philippe Boudon, trésorier de France à Montpellier, le 12 décembre 1682 sous le titre « Vetus antiphonarium cum notis musicis », Colbert 873 (voir Catalogues et documents divers relatifs aux manuscrits de Colbert, la plupart rédigés ou recueillis par Étienne Baluze, - Latin 9364, f. 86 -). Ce manuscrit entra ensuite à la Bibliothèque royale en 1732 sous la cote Regius 3661(3) avec d'autres manuscrits colbertins (voir Léopold Delisle :Le cabinet des manuscrits de la Bibliothèque impériale. - Tome I, p. 439-547 -).Le titre « Graduale Albiense » a vraisemblablement été établi à partir de la mention « Antiphonarium vetus ecclesiae Albiensis » (voir Catalogue de la Bibliothèque Colbert n° « 873 » - Baluze 101, f. 15 v° -).Autre forme du titre : « Antiphonarium vetus ecclesiae Albiensis cum notis musicis » (voir Catalogus librorum mss. bibliothecae n° « 873 » - NAF 5692, f. 124 -

Notes

Source des données : Biblissima

  • Il cod. Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 776, sec. XI, graduale di Gaillac / [éd. par Marie-Noël Colette et Rupert Fischer], Padova : La Linea Editrice, cop. 2001

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Parchemin
    Réglure à la pointe sèche et à la pointe traçante à l'encre brune (Muzerelle 1-1/0/1-1)
    Estampille : « BIBLIOTHECAE REGIAE » (Ancien Régime), avant 1735 modèle 7 de Josserand-Bruno (f. 1 et 155 v°).

Vie du livre

Sources des données