Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q62300
Collection IIIF
Manifestes IIIF dans cette collection
Type de numérisation non spécifié
Numérisation intégrale
Numérisation :
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 1r-8r : Iohannes Chrysostomus, De cordis compunctione (mutilé au début), inc. « Intra nos vigere sentimus », expl. « inextricabilis inmortalibus flammis » (A. Wilmart, La Collection des 38 homélies latines de saint Jean Chrysostome, n° 41 ; P. G. 47, 411-422). F. 8r-10r : Iohannes Chrysostomus (ps.), Homilia I, inc. « Eruditio disciplinae custos », expl. « secundum evangelium Christi Dei nostri, per quem… » (cf. CPL 1146 ; Wilmart, Collection, n° 27). F. 10r-13r : Iohannes Chrysostomus (ps.), Homilia II, inc. « Omnium quidem de scripturis quaestionum », expl. « quia ipse est virtus in patre… » (CPL 766 ; Wilmart, Collection, n° 33 ; P. L. 30, 248-254). F. 13r-15r : Iohannes Chrysostomus (ps.), Homilia III, inc. « Omnes homines qui se student », expl. « ad cursum vestrum in salutem, ipsi gloria… » (CPL 1148; Wilmart, Collection, n° 32). F. 15r-16v : Iohannes Chrysostomus (ps.), Homilia IV, inc. « Bona quidem sunt et utilia », expl. « aeternas coronas in Christo Iesu, per quem… » (CPL 1147 ; Wilmart, Collection, n° 31). F. 16v-17v : Iohannes Chrysostomus, Homilia V, inc. « Sicut capiti corpus coherere necessarium est », expl. « pacem fixam perpetuam dare in Christo Iesu… » (Wilmart, Collection, n° 24 ; P. G. 52, 423-426). F. 17v-18r : Severianus Galbalae, De pace, inc. « In adventum Domini Iesu Christi et salvatoris », expl. « pax Dei semper sit nobiscum in Christo… » (Wilmart, Collection, n° 25 ; P. G. 52, 426-428). F. 18r-30r : Augustinus Hipponensis, Sermo 4, inc. « Hesternae lectionis debitores », expl. « temptationes diaboli superaveris » (CPL 284 ; éd. C. Lambot, CCSL 41, p. 20-48). F. 30v : blanc. F. 31r-34r : Augustinus Hipponensis, Tractatus de duobus caecis, inc. « Bene nobiscum novit sanctitas vestra », expl. « ut inmundum non tetigeretis » (éd. P. Verbracken, « Le sermon LXXXVIII de saint Augustin sur la guérison des deux aveugles de Jéricho », dans Revue bénédictine, 94, 1984, p. 74-101 ; P. L. 38, 539-553). F. 34v-35r : Augustinus Hipponensis, Enarrationes in Psalmos (Ps. 83, 8), inc. « Cantavit ecclesia Domino et dixit », expl. « beati qui habitant in domo tua… » (CPL 283 ; éd. E. Dekkers – J. Fraipont 1956, CCSL 39, p. 1152-1154). F. 35r-35v : Augustinus Hipponensis (ps.), Sermo de sancto Stephano, inc. « Post hesternum festivissimum diem », expl. « a Christo sunt coronati » (P. L. 39, 2140-2141). F. 35v-36v : Augustinus Hipponensis, Sermo de novissimo die, inc. « Fratres, quod audistis monentem scripturam », expl. « psalmus dicit : in deo sperabo… » (P. L. 38, 589-591). F. 36v-39v : Augustinus Hipponensis, Sermo de oratione, inc. « Dominus noster Iesus Christus etiam in discepolis », expl. « et spera quod promisit » (P. L. 38, 493-498). F. 39v-42r : Augustinus Hipponensis, Sermo de spiritali certamine, inc. « Lectio divina quae de apostoli Pauli epistula », expl. « inde Deum deprecari » (P. L. 38, 814-819 ; éd. G. Partoens 2008, CCSL 41Ba, p. 13-30). F. 42v : Fides Romanorum, inc. « Credimus in unum Deum », expl. « Deum piissime confitemur » (CPL 552 ; P. L. 62, 287). F. 42v : Fides Romanorum, inc. « Credimus Iesum Christum Dominum nostrum Dei filium », expl. « aeterni subplicii » (CPL 552; cf. P. L. 62, 287-288). F. 42v-45v : Augustinus Hipponensis, Sermo in basilica restituta die munerum, inc. « Cantantes Dominum rogavimus ut advertat », expl. « qui non fallit » (éd. C. Lambot, CCSL 41, p. 252-258). F. 45v-46v : Leo I, Sermo de natale papae, inc. « Sicut honor est filiorum », expl. « custodire semper dignetur et parcere » (P. L. 54, 153-156). F. 46v-47v : Leo I, Sermo de collectarum die, inc. « Ex divinis praeceptis dilectioni », expl. « sed qualitas voluntatum, per… » (P. L. 54, 166-168). F. 47v-49r : Leo I, Sermo de decimi mensis ieiunio, inc. « Dispensationes misericordie Dei quas salvator noster », expl. « purificatione mundari » (P. L. 54, 188-190). F. 49r-59r : Paulinus Mediolanensis, Vita Ambrosii episcopi Mediolanensis episcopi, inc. « Hortaris, venerabilis pater Augustine », expl. « sit mihi premium fugisse supplicium » (BHL 377 ; CPL 169 ; éd. M. Pellegrino 1961). F. 59r-68r : Augustinus Hipponensis (ps.), Sermo de symbolo, inc. « Inter pressuras adque angustias presentis temporis », expl. « demisit omnino peccata Christus… » (CPL 404 ; P. L. 42, 1117-1129). F. 68r-68v : Augustinus Hipponensis (ps.), Sermo de divite avaro, inc. « Hominis cuiusdam divitis uberes fructus », expl. « tibi reddat in caelis » (P. L. 39, 1911-1912). F. 68v-69v : Augustinus Hipponensis, De decimis dandis (sermo 277), inc. « Scribtum est : Domini est terra », expl. « tu redimere noluisti » (Nova Patrum Bibliotheca 1, 142-144 ; P. L. 39, 2266-2268). F. 69v-71v : Iohannes Chrysostomus (ps.), De divite et avaro, inc. « Prata et nemorosa loca », expl. « in illa die faciente Domino nostro Iesu Christo, cui gloria… » (P. G. 60, 707-709). F. 71v-73r : Ambrosius Mediolanensis (ps.), Sermo de proverbiis Salomonis, inc. « Vestigium aquilae volantis et viam serpentis », expl. « pariter intrare possimus, amen » (P. L. 17, 699-702). F. 73r-74r : Augustinus Hipponensis (ps.), De iudicio Salomonis, inc. « Cum Salomon ascendisset in montem deducebatur fulgenti officio militari », expl. « non mihi facta est vulnera sed potius medicina » (éd. Verbraken 1970, p. 53-55). F. 74r-75v : Augustinus Hipponensis (ps.), Sermo de misericordia, inc. « Divinae sapientiae vox est dicentis : Sicut aqua », expl. « cuncta prebet et praemia, per Dominum… » (éd. Verbraken 1970, p. 56-57). F. 75v-76r : Augustinus Hipponensis (ps.), Sermo de poenitentia, inc. « Audite, fratres, unde cepit Dominus... », expl. « …quis contra nos… » (éd. Verbraken 1970, p. 61-62). F. 76r-77v : Augustinus Hipponensis, Sermo de natale sancti Stephani, inc. « Iesus filius Nave in heremo », expl. « pro tuis inimicis oraveris. Conversi… » (P. L. 39, 1684-1686). F. 77v-80r : Augustinus Hipponensis, De contemptu mundi, inc. « Loqui caritati vestrae fratres, quod pertineat », expl. « stratam securam munitam Christus Dominus noster, qui regnat… » (P. L. 39, 1517-1522). F. 80r-81v : Augustinus Hipponensis (ps.), De incarnatione Domini, inc. « Legimus sanctum Moysen populo Dei », expl. « quae in caelis sunt et quae in terris » (P. L. 39, 2196-2198). F. 81v-82v : Eusebius Gallicanus, De Pascha, inc. « Exulta, caelum, et letitia », expl. « et victor ad caelos ascendit » (CPL 966 ; P. L. 47, 1153-1155). F. 82v-83v : Chromatius Aquileiensis, Tractatus in Matthaeum, inc. « Praesciens Dominus multos pseudoprophetas », expl. « ad poenam ignis perpetui destinari » (cf. Sacris Erudiri 17, 1966, 309). F. 83v-84r : Gelasius I papa, Communitorium, inc. « Ego quoque mente percepi Grecos », expl. « canonum constitutione firmentur » (P. L. 59, 26-27 et 28-29). F. 84r-v : Gelasius I papa, De anathematis vinculo, inc. « Nonne tantos habebat Achacius », expl. « non illum penitus exuerunt » (P. L. 56, 623-624 et 627 ; P. L. 59, 106-107 et 110). F. 84v-85r : Iohannes II, Epistola ad senatum Rau de fide ad locum, inc. « Aquimitos vero, qui se monachos dicunt », expl. « notitiam pertulissem » (P. L. 66, 23-24). F. 85r : Fulgentius Ruspensis, De fide ad Petrum, c. 80-82, inc. « Firmissime tene et nullatenus », expl. « quae ducit ad mortem » (CPL 826 ; éd. J. Fraipont 1968, CCSL 91A, p. 757). F. 85r : Augustinus Hipponensis, De civitate Dei (excerptum, 22, 6), inc. « Sed quomodo huic disputationi », expl. « et tantos martyres fecit » (éd. B. Dombart – A. Kalb 1955, CCSL 48, p. 814). F. 85r : Ambrosius Mediolanensis, Expositio psalmi XCVII (excerptum, 4, 25), inc. « Vanitas temporalium est veritas eternorum », expl. « hic cito confiditur » (éd. M. Petschenig 1999, CSEL 62, p. 79). F. 85r-v : Ambrosius Mediolanensis, Expositio psalmi XCVII (excerptum, 10, 10), inc. « Cognosce te anima quia non de terra », expl. « ne cognoscat auctorem » (éd. M. Petschenig 1999, CSEL 62, p. 208-209). F. 85v-86r : Fulgentius Ruspensis, De fide ad Petrum, cap. 1-3, inc. « Epistulam, fili Petre, tuae caritatis accepi », expl. « esse naturaliter Deum » (CPL 826 ; éd. J. Fraipont 1968, CCSL 91A, p. 709-713). F. 86r-v : Athanasius, Epistola filiis suis, inc. « Deus quidem vos consoletur », expl. « quia rarum veritas iudicatur » (P. G. 26, 1189-1190).
Source des données : Mandragore
Le manuscrit a été copié très probablement à Fulda, centre influencé par les traditions insulaires, où la présence simultanée de l’écriture anglo-saxonne et caroline était courante (cf. Verbraken, « Le manuscrit latin 1771 », p. 69). Il a appartenu à l’humaniste Pierre Pithou (†1596), ensuite à Jacques-Auguste de Thou (1553-1617) ; cf. le catalogue de sa collection dans le ms. Dupuy 653, p. 7r : « 72. Chrysostomus de Compunctione cordis lat. S. Augustini Sermones varii. S. Severiani sermo. Sermo Prosperi de natalitio P. Leonis. S. Leonis sermones. Vita s. Ambrosii episcopi Mediolanensis. Eusebii sermo de Pascha. S. Hieronimi sermo de evangelio ad Matheum. Excommunicationum papae Gelasii fausto magistro fungenti. Legationis officium Constantinopoli fol. charact. Saxon. ». De la collection de la famille de Thou il passa, en 1679, dans celle de Jean-Baptiste Colbert (1619-1683) (cf. cote au f. 1r : « Codex Colbert. 1785 »), laquelle fut incorporée à la Bibliothèque royale en 1732 (cf. la cote au f. 1r : « Regius 3732.5 »).
Ms. restauré en 2017 grâce au mécénat de la Fondation Polonsky (dossier BnF 2017-094676-01).
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF