Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 12277

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q59564

  • Titre attesté :
    • Haimo Autissiodorensis, Enarratio in Cantica canticorum — Itinerarium Antonini Placentini — Beda Venerabilis, De locis sanctis — Anastasius Alexandrinus (ps.), Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi — De lapsu virginis consecrate — Iohannes homo Dei, De ordine vitae et morum institutione — Gregorius Turonensis, De cursu stellarum ratio — Macrobius Ambrosius Theodosius, Commentarii in Ciceronis Somnium Scipionis (exc.) — Smaragdus Sancti Michaelis Virdunensis, Expositio in regulam sancti Benedicti — Athanasius Alexandrinus, Doctrina ad Anthiocum ducem — Vita sancti Antiochi abbatis — De Theophilo poenitente — Paschasius diaconus, Epistola ad Eugippium presbiterum — Heraclides Alexandrinus (ps.), Paradisus
  • Autre forme de la cote :
    • Département des manuscrits, Latin, 12277
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 12277
    • Paris. BnF, Latin 12277
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Écriture :
    • Écriture minuscule caroline d’une main principale.
  • Décoration :
    • Petites et moyennes initiales ornées, tracées à l’encre noire ou rouge (f. 3r, 44r, 66v, 87v, 110r, 111v, 115r), certaines rehaussées de couleurs (rouge, mauve et jaune pâle (f. 3r), jaune pâle et bleu (f. 44r), rouge et bleu (f. 110r) : f. 3r Osculetur (10 lignes) ; f. 44r Procedente (15 lignes) ; f. 66v Ortatur (4 lignes) ; f. 87v Dux (5 lignes) ; f. 110r Domino (10 lignes) ; f. 111v In (20 lignes) ; f. 115r Cum (5 lignes, avec terminaison animales).
      Initiales à l’encre rouge, verte au f. 147r ; rubriques en capitales mixtes à l’encre rouge.
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • 171 ff., numérotés de 3 à 172, deux ff. étant numérotés 4, précédés et suivis d’une garde en papier.
  • Dimensions :
    • 270 x 190 mm (justif. 200 x 135 mm).
  • Aspects codicologiques :
    • 21 cahiers s’ouvrant sur le côté poil, tous quaternions sauf les cahiers 3 (f. 18-27, un quinion), 13 (f. 100-109, un quaternion auquel deux feuillets ont été ajoutés à la fin), et 21 (f. 166-152, un ternion plus un feuillet ajouté à la fin). Foliotation moderne en chiffres arabes à l’encre noire dans la marge supérieure externe du recto.
    • France (Saint-Maur-des-Fossés)171 ff., numérotés de 3 à 172, deux ff. étant numérotés 4, précédés et suivis d’une garde en papier270 x 190 mm (justif. 200 x 135 mm).
  • Réglure :
    • Réglure à la pointe sèche sur le côté poil, Rand « new style » (Muzerelle 2-2/0/2-2/J) ; 34 longues lignes.
  • Reliure :
    • Demi-reliure du XIXe siècle, en veau ; ais de carton couverts en papier moucheté brun ; dos à cinq nerfs, décoré en or ; titre au dos en lettres dorées sur pièce rouge : « Bedae in Cant. Cantic. et al. tract. ». Contre-gardes et gardes en papier. Traces du fermoir sur les premiers feuillets.
  • Estampille :
    • Aux f. 3r et 152v, estampille de la « Bibliothèque Nationale » identique au modèle Josserand-Bruno n° 17 (1792-1802).

Collection IIIF

Manifestes IIIF dans cette collection

Type de numérisation non spécifié

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 3r-41v : Haimo Autissiodorensis, Enarratio in Cantica canticorum, inc. « Osculetur… Salomon inspiratus divino spiritu… », expl. « …Christi bonus odor sumus Deo » (PL 117, 295-358).
    F. 42r-43r (addition) : Lectio de sancta Trinitate, inc. « Sanctam veramque trinitatem in patrem et filium… », expl. « …omnia nutu et imperio suo gubernat ».
    F. 43v : blanc.
    F. 44r-52r : Itinerarium Antonini Placentini, inc. « Procedente beato Antonino martyre… », expl. « …viventes opvantes venimus Placentiam propriam civitatem nostram positam super fluvium qui dicitur infra iam dicta Italia » (attribué à Antonius Placentinus ; CPL 2330 ; éd. P. Geyer, 1965, CCSL 175, p. 129-153, 157-174).
    F. 52r-58v : Beda Venerabilis, De locis sanctis, inc. « Descripsi breviter fines situsque locorum… », expl. « … tibi temperare satagas » (CPL 2333 ; éd. J. Fraipont, 1965, CCSL 175, p. 251-280).
    F. 58v-60v : Anastasius Alexandrinus (ps.), Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi, inc. « Elevate oculos sensus vestri… », expl. « …pro mirabilibus et beneficiis… hec facta sunt ad laudem Domini nostri… ».
    F. 60v-66r : De lapsu virginis consecratae, inc. « Audite qui longe estis et qui prope… », expl. « …gratiam de tuo fonte prestari cupio Deus, qui regnas… » (attribué à Ambrosius Mediolanensis ; PL 16, 367-384).
    F. 66v-81r : Iohannes homo Dei, De ordine vitae et morum institutione, inc. « Ortatur quidem timidam mentis mee impericiam… », expl. « … flebilis supplexque tu ora hoc modo » (PL 184, 559-584).
    F. 81r-83v : Gregorius Turonensis, De cursu stellarum ratio, inc. « Plerique philosophorum dum studiis litterarum… », expl. « …vel Dominum deprecari » (éd. B. Krusch, MGH SS rer. Merov. 1,2, p. 407-413).
    F. 83v-85v : Macrobius Ambrosius Theodosius, Commentarii in Ciceronis Somnium Scipionis (exc.), inc. « Oceanus quoque incremento suo hunc numerum… », expl. « …iure plenus vocatur et dicitur » (éd. J. Willis, Teubner 1970).
    F. 86r-87r : Smaragdus Sancti Michaelis, Expositio in regulam sancti Benedicti, inc. « Quisquis ad aeternum mavult conscendere regnum… », expl. « …et esse suo » (éd. E. Duemmler, 1881, MGH Poetae 1, p. 616-617).
    F. 87v-92v : Athanasius Alexandrinus (ps.), Doctrina ad Anthiocum ducem, inc. « Dux aliquis nomine Anthiochus… », expl. « …per amministrationem sancti spiritus et individue sancte trinitatis unitatem, cui est honor… » (CPG 2255 ; PG 28, 555-575).
    F. 92v-96r : Vita sancti Antiochi abbatis, inc. « Hec igitur audiens Antiochus… », expl. « …fons vite est et radix bonitatis, in secula seculorum, amen » (éd. M. Bandini, « Un’inedita traduzione latina della doctrina ad Antiochum ducem pseudo Atanasiana », dans Studi Classici e Orientali, 46/2, 1998, p. 439-484, éd. p. 459-466).
    F. 96r-100v : De Theophilo poenitente, inc. « Factum est priusquam incursio fieret… », expl. « …omnia sua aegenis distribuit et obtime disponens talique confessione glorificans Deum migravit ad Dominum, cui est gloria… » (AASS Februarii, I, 4, p. 483-487).
    F. 100v-109r : Vita sancti Abrahae, inc. « Fratres mei cupio vobis enarrare… », expl. « …quinquaginta siquidem totos annos conversationis… institutum complevit, prestante… » (BHL 12c).
    F. 109v : blanc, avec essais de plume.
    F. 110r-v : Paschasius diaconus, Epistola ad Eugippium presbiterum, inc. « Domino sancto semperque karissimo… Frater in Christo carissime, dum nos peritie… », expl. « …eatenus ampliatur » (éd. Th. Mommsen, 1898, MGH SS rer. Germ. 26, p. 57-57).
    F. 110v-111r : Capitula.
    F. 111v-171r : Heraclides Alexandrinus (ps.), Paradisus, inc. « In hoc libro quem de vita sanctorum patrum… », expl. « …Tu vero felicissime Christi famule Lause… pronus volueris adorare » (BHL 6532 ; PL 74, 275-342).
    F. 171v (addition) : Relatio miraculi de corpore et sanguine Christi (exc.), inc. « Narravit abbas Danihel dicens… », expl. « …et ebdomada con[pleta]… » (cf. ms. Sankt-Gallen 681, p. 227-228).
    F. 172r-v (addition) : Teulfus Fossatensis, Versus de monachis Fossatensibus, inc. « Hunc efferte stilo celebri versuque polito… », expl. « …O Fossatensis sint vobis mille salutes. Hos vobis versus ego vester mitto Teulfus. Hos mitto vobis in veri fedus amoris ».

Textes du manuscrit

Source des données : Mandragore

Enluminures et décors

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Le manuscrit a été produit à l’abbaye Saint-Maur-des-Fossés (cf. B. de Montfaucon, Bibliotheca bibliothecarum, II, 1739, p. 1141-1143 : « 79. 1101. Hieronymi quaedam. Bedae. De S. Antonino Mart. Ambrosii quaedam. Athanasii. Paschasii, & c. ») ; la cote ancienne de Saint-Maur-des-Fossés y est inscrite en bas du recto du deuxième f. de garde (« 79 ») et sur le f. [1]r (« S. Mauri Fossat. 79 »).
    Le volume est ensuite passé à l’abbaye de Saint-Germain-des-Prés : cf. l’ex-libris au f. [1]r, « Sti Germani a Pratis » et au f. 3r : « Ex libris monasterii Sancti Germani a Pratis Parisiorum », et les cotes anciennes au f. [1]r, « N. 815 » et « olim 1101 » ; enfin, il entra à la Bibliothèque Nationale entre décembre 1795 et février 1796, avec les autres manuscrits de Saint-Germain-des-Prés.
    Notes : au f. 109v, mentions du XVe siècle : « Frater Johannes Chandellon religiosus sancti Mauri de Fossatis ordinis sancti Benedicti Parisiensis dioc[esis]. J. Chandellon » et « Acta sunt ista anno Domini IIII°XV°3° ». Au f. 3r, le nom d’un chanoine de Saint-Maur-des-Fossés : « 7 de Beyne » (XVIIe siècle).

Vie du livre

Sources des données