Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3026

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q118938

  • Volume de l'ensemble : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3014-3027B
  • Autre forme de la cote :
    • Département des manuscrits, Latin, 3026
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3026
    • Paris. BnF, Latin 3026
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • 201 ff. à 2 colonnes.
  • Format :
    • 305 × 220 mm.
  • Aspects codicologiques :
    • Écriture et décoration italienne, Grandes initiales peintes et historiées sur fond d'or à antennes (1, 6, 117v, 214v, 291) ; dans l'initiale du f. 1, Pierre Lombard enseignant. Titres et manchettes rubriquées. Titres courants en couleur ; pieds-de-mouche. Indication des distinctiones en marge. — Cahiers signés I- XXXII. — Réclames à chaque cahier. — Corrections de la main qui a écrit le texte. Les gloses marginales sont de la main qui a écrit le texte, ainsi que les gloses interlinéaires des ff. 1-2. — Quelques gloses marginales d'une autre main passim. — Au f. 406v, ex-libris autographe du cardinal Pierre de Foix : « Iste textus Sentenciarum est mei Petri cardinalis de Fuxo manu propria » ; cf. Delisle, Cab. des mss., I, 495. — Au f. 407, note de 8 lignes, à demi-effacée : « Anno [Domini Millesimo] CCC° nonagesimo, die vicesima sexta mensis Aprilis ego Johannes [Copelli... vendidi] hunc librum sentenciarum domino Bertrando de Nogareto... canonico et archidiacono [ ] in ecclesia Tholosana pro precio tresdecim florenorum de Francia ... In cujus rey testimonium... signavi in presencia magistri Johannis de Ang[ ] Johannes Copelli. Ita est. »201 ff. à 2 colonnes.305 × 220 mm.
  • Reliure :
    • Reliure maroquin rouge aux armes et chiffre de Colbert.

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-406v PETRUS LOMBARDUS, Sententiarum libri IV. Prol. : « Incipit prologus in libro Sentenciarum edito a magistro Petro Lombardo Parisiensi episcopo » (Quaracchi, 1-3) (1-2) ; — Table du l. I (2-6) ; — L. I : « Incipit liber Sententiarum primus » (éd. cit., 14-294) (6-112v), suivi du prol. du l. II : « Finis libri primi cum continuatione ad secundum. Que ad misterium... — ... diligenter executi sumus » (ibid., 306) (112v-113) ; au f. 113 : « Explicit primus liber de misterio Trinitatis. Incipit secundus de rerum creatione et formatione corporalium et spiritualium et aliis pluribus ad eas pertinentibus » ; — Table du l. II (113-117v) ; — L. II (éd. cit., 306-540) (117v-211v), suivi des prol. du l. III : « Conclusio secundi libri et continuatio primi et secundi ad tercium et quartum. Jam nunc his... — ... valeamus », « Sic enim rationis ordo postulat... — ... gratia ad miserum accedat » (ibid., 550) (211v) ; — Table du l. III (211v-214v) ; — L. III : « Incipit liber tertius de incarnatione Verbi » (éd. cit., 550-734) (214v-286v) ; — Table du l. IV (286v-291) ; — Prol. du l. IV : « Hiis tractatis... — ... accedamus » (éd. cit., 745) (291) ; — L. IV (ibid., 745-1038) (291-406v) ; au f. 406v : « Explicit liber Sententiarum ».

    Les notulae contenues dans le texte sont : au l. I, les nos 18 (éd. cit., 21) (9) ; 21 (ibid., 22) (9) ; 72 (ibid., 53) (21v) ; 342 (ibid., 235) (89v) ; « Unde super Genesim : Deus alia concedit... — ... magna opera Domini exquisita » (ibid., 281, n. g) (107v) ; — au l. III, le n° 191 (ibid., 675) (264) ; — au l. IV, le n° 76 (ibid., 786) (306 et v).

    Les notulae figurant à côté du texte dans une 3e col. sont : au l. I, les nos 95 (éd. cit., 69-70) (27) ; 153 (ibid., 112) (42 et v) ; « Augustinus ad Maximinum : non ergo Pater solus... — ... solus Deus est » (ibid., 142, n. f) (53) ; « Quando cepit tempus... — ... quam ipse Dominus set simul » (ibid., 188, n. e) (70v) ; 272 (ibid., 194) (72v-73) ; 274 (ibid., 194-195) (73v-74) ; 279 (ibid., 198) (74v-75) ; 285 (ibid., 201) (76) ; 286 (ibid., 201-202) (76) ; — au l. II le n° 323 (ibid., 491) (191) ; — au l. III le n° 103 (ibid., 620) (242v-243) ; — au l. IV, les nos 127 (ibid., 817) (318) ; 128 (ibid.) (318) ; « Gregorius super Ezechielem : Qui in expositione... — ... Domini sunt verba que dicit » (ibid., 818, n. l) (318 et v) ; « Calixtus papa : Presbiteris... — ... inmunditiis deservire » (ibid., 966, n. a) (378v).

    F. 1-405v Gloses du XIVe s. sur les quatre livres reproduisant la divisio textus du Commentaire de s. Bonaventure sur les Sentences sous une forme abrégée ; cf. Stegmüller, Repert. comment. in Sent., 2e éd. 1947, n° 130. Sur le prologue : « Cupientes... Premittit magister huic totali libro prologum qui dividitur in duas partes, in quarum prima ponit rationes moventes eum ad hoc opus... — ... de hujus operis IIIIor causis. » (1-1v) ; — Sur le L. I (5v-111) ; au f. 5v-6, première glose : Veteris... Expedito prologo liber incipit qui dividitur in IIIIor libros parciales in quorum primo agit de creatore... — ... Hic queruntur sex : tria de uti, item tria de frui » ; au f. 111, dernière glose : « Sciendum quoque est [D. XLVIII]. Supra egit magister de Dei voluntate quoad ejus quiditatem... — ... Hic queruntur IIIIor circa hec : duo de conformitatis quiditate. Item duo de ipsius conformitatis tentione » ; — Sur le l. II (117v-210v) ; au f. 117v, première glose : « Creationem... Supra egit magister in primo libro de omnium creatore quoad unitatis et trinitatis misterium... — ... hic queruntur VI : duo quoad principii entitatem, item duo quoad principii unitatem, item duo quoad ipsius productionis quiditatem » ; au f. 210v, dernière glose : « Post predicta... [D. XLIIII]. Supra ostendit magister qualiter peccatum oriatur a voluntate... — ... Hic queruntur VI : duo unde sit potentia peccandi, item duo unde sit in homine potestas presidendi vel dominandi, item duo de necessitate subjacendi potentie presidendi » ; — Sur le l. III (214v-286) ; au f. 214v, première glose : « Cum igitur venit etc. Determinavit magister in 1° libro de omnium creatore... — ... Hic queruntur VIII° : IIIIor de unionis possibilitate, item IIIIor de unionis congruitate » ; au f. 286, dernière glose : « Sextum preceptum etc. [D. XL]. Egit magister supra de distinctione preceptorum decalogi... — ... Hic queruntur tria de differentia legis et evangelii » ; — Sur le l. IV (291-405v) ; au f. 291 et 291v, première glose : « Samaritanus... Dividitur iste liber in duas partes... — ... Hic queruntur sex : primo de sacramentorum institutione, secundo de significatione, 3° de continencia, 4° de efficacia, 5° de differencia veterum et novorum, 6° de gratia in novis collata » ; au f. 405v, dernière glose : « Preterea solet queri [D. L, c. 3]. Supra egit magister de statu dampnatorum post judicium... — ... Hic queruntur VI, tria de cognitione anime separate, item tria de pena vermis ».

Texte du manuscrit

Source des données : Mandragore

Enluminures et décors

Intervenant

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Provient du Collège de Foix à Toulouse ; cf. Delisle, Cab. des mss., I, 505, n° 239 de la liste des mss. envoyés à Colbert le 7 octobre 1680.

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Augustinus ad Maximinum : Non ergo Pater solus...

    f. 53

    Calixtus papa : Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...

    f. 378v

    Incipit du lemme biblique

    Creationem rerum... [Petri Lombardi Sent. II].

    Incipit

    Supra egit Magister in primo libro de omnium creatore...

    f. 117v

    Incipit du lemme biblique

    Cum venit igitur plenitudo temporis... [Petri Lombardi Sent. III ; cf. Gal. IV, 4].

    Incipit

    Determinavit Magister in primo libro de omnium creatore...

    f. 214v

    Incipit du lemme biblique

    Cupientes aliquid de penuria... [Petri Lombardi Sent. prol.].

    Incipit

    Praemittit Magister huic totali libro prologum qui dividitur in duas partes...

    f. 1

    [...] Decernimus ut hi qui in ordine...

    f. 378

    [...] Determinavit Magister in primo libro de omnium creatore...

    f. 214v

    [...] Deus alia concedit propitius...

    f. 107v

    [...] Dividitur iste liber in duas partes...

    f. 291

    [...] Egit Magister supra de distinctione praeceptorum Decalogi...

    f. 286

    [...] Expedito prologo, liber incipit qui dividitur in quattuor libros partiales...

    f. 5v

    Gregorius : Nullum facere subdiaconum praesumant...

    f. 378v

    Gregorius super Ezechielem : Qui in expositione sacri eloquii...

    f. 318

    His tractatis quae ad doctrinam rerum pertinent...

    f. 291

    Innocentius II : Decernimus ut hi qui in ordine...

    f. 378v

    Jam nunc his intellegendis atque pertractandis...

    f. 211v

    [...] Non ergo Pater solus nec solus Filius...

    f. 53

    [...] Nullum facere subdiaconum praesumant...

    f. 378v

    Post praedicta...[Petri Lombardi Sent. l. II, d. XLIV]. Supra ostendit Magister qualiter peccatum oriatur a voluntate...

    f. 210v

    [...] Praemittit Magister huic totali libro prologum qui dividitur in duas partes...

    f. 1

    Praeterea solet quaeri... [Petri Lombardi Sent. l. IV, d. L, c. 3]. Supra egit Magister de statu damnatorum post judicium...

    f. 405v

    [...] Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...

    f. 378v

    Quae ad mysterium divinae unitatis...

    f. 112v

    Quando coepit tempus...

    f. 70v

    [...] Qui in expositione sacri eloquii...

    f. 318

    Incipit du lemme biblique

    Samaritanus enim vulnerato approprians... [Petri Lombardi Sent. l. IV].

    Incipit

    Dividitur iste liber in duas partes...

    f. 291

    Sciendum quoque est... [Petri Lombardi Sent. l. I, d. XLVIII]. Supra egit Magister de Dei voluntate...

    f. 111

    Incipit du lemme biblique

    Sextum praeceptum... [Petri Lombardi Sent. l. III, d. XL].

    Incipit

    Egit Magister supra de distinctione praeceptorum Decalogi...

    f. 286

    Si enim rationis ordo postulat...

    f. 211v

    [...] Supra egit Magister de Dei voluntate quo ad ejus quidditatem...

    f. 111

    [...] Supra egit Magister de statu damnatorum post judicium...

    f. 405v

    [...] Supra egit Magister in primo libro de omnium creatore...

    f. 117v

    [...] Supra ostendit Magister qualiter peccatum oriatur a voluntate...

    f. 210v

    Unde super Genesim : Deus alia concedit propitius...

    f. 107v

    Incipit du lemme biblique

    Veteris ac novae Legis continentiam diligenti... [Petri Lombardi Sent. l. I].

    Incipit

    Expedito prologo liber incipit qui dividitur in quattuor libros partiales...

    f. 5v

    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Portraits Initiales historiées (XIIIe s.)
    BERTRANDUS DE NOGARETO -- Possesseur
    BONAVENTURA (s.), card. O.F.M. -- Abbreviationes Commentarius in Sententiarum libros I-IV. Divisio textus
    COLBERT (Jean-Baptiste) -- Possesseur
    Création du monde -- Initiales historiées (XIIIe s.)
    DÉCORATION -- Décoration italienne (XIIIe s.)
    DÉCORATION -- Encadrement peint et or (XIIIe s.)
    DÉCORATION -- Initiales filigranées (XIIIe et XIVe s.)
    DÉCORATION -- Initiales historiées (XIIIe s.)
    Écriture -- italienne (XIIIe s.)
    JESUS CHRISTUS -- Iconographie Crucifixion, initiales historiées (XIIIe s.)
    JOHANNES DE ANG [...] -- Mention (XIVe s.)
    JOHANNES COPELLI -- Possesseur
    PETRUS DE FUXO, card. -- Ex-libris autographe
    PETRUS DE FUXO, card. -- Possesseur
    PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. -- Initiales historiées (XIIIe s.)
    PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. -- Sententiae
    PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. -- Glossae in opera In Sententiarum libros. (XIVe s.)
    RELIURE -- Reliures aux armes de Colbert (Jean-Baptiste)
    Samaritain (bon) -- Initiales historiées
    TOULOUSE (Haute-Garonne) -- Collège de Foix. Possesseur

Vie du livre

Sources des données